Student Agency

Onderzoeksproject

Centre of Expertise Healthy Ageing
Lectoraat Praktijkgerichte Sportwetenschap
Instituut voor Sportstudies

Startdatum 01 september 2023

Student agency draait om de actieve rol en betrokkenheid die studenten hebben in hun eigen leerproces. Student agency-change labs helpen met het ontwikkelen van een leercultuur gericht op het bevorderen van student agency in opleidingsscholen in Noord-Nederland

Een deel van de VO-leerlingen en MBO-studenten in Noord-Nederland belandt sneller in een kwetsbare positie door negatieve denkbeelden over hun eigen ontwikkelingsmogelijkheden. Deze denkbeelden worden gevoed door vooroordelen in hun directe omgeving en de maatschappij. Uiteindelijk leidt dit ertoe dat zij minder kansen krijgen. Scholen staan voor de uitdaging om al deze leerlingen en studenten gelijke kansen te bieden.

Deze kansengelijkheid kan worden bevorderd door leerlingen en studenten te ondersteunen bij het nemen van eigen regie in verschillende onderwijssituaties, ook wel bekend als student agency. Hoewel er uit onderzoek steeds meer kennis beschikbaar is over hoe student agency gestimuleerd kan worden, vindt deze kennis maar mondjesmaat zijn weg naar de onderwijspraktijk. In dit project streven we ernaar om scholen te helpen bij het ontwikkelen, delen en benutten van kennis over het bevorderen van student agency.

Om kennis uit onderzoek effectief in te zetten, is een leercultuur op scholen essentieel. Op veel scholen is deze leercultuur echter slechts beperkt ontwikkeld. Daarom zetten we in dit project in op directe betrokkenheid van en samenwerking tussen praktijkprofessionals in Change Labs. Binnen deze Change Labs wordt bestaande kennis gebruikt om te komen tot nieuwe manieren van werken waarmee in de praktijk geëxperimenteerd wordt. Bij goede resultaten, kunnen deze werkvormen ook daadwerkelijk geïmplementeerd worden. In dit project werken we samen met drie opleidingsscholen waar zulke Change Labs gestart zijn, ieder met een eigen focus binnen het thema student agency. Openbaar Onderwijs Groningen richt zich op hoge verwachtingendidactiek; de Ommelanden op identiteitsontwikkeling en Friese Poort op brede vorming. De drie change labs zijn verenigd in een vo-mbo-Networked Improvement Community (NIC), waarin onderwijsprofessionals uit de verschillende contexten kennis en ervaringen delen en zo van elkaar leren wat betreft veelbelovende ideeën omtrent het bevorderen van student agency. Op deze manier gaat onderzoek samen met onderwijsontwikkeling, met verbeterde student agency als einddoel.

De centrale vraag van het onderzoek is hierbij:

Hoe en in hoeverre bevorderen de Change Labs een leercultuur gericht op student agency op de opleidingsscholen en hoe heeft dit effect op de student agency van vo-leerlingen en mbo-studenten?

Deelvragen daarbij zijn:

1. Welke ontwikkeling vindt er in de Change Labs plaats wat betreft het ontwerpen van nieuwe concepten en aanpakken en de ontwikkeling van een leercultuur, gericht op het verbeteren student agency?

2. In hoeverre ontstaat er binnen de opleidingsscholen op breder niveau een leercultuur gericht op het stimuleren van student agency?

3. In hoeverre heeft deze manier van werken daadwerkelijk effect op student agency binnen de opleidingsscholen?

Hoewel uit onderzoek veel kennis beschikbaar is omtrent het stimuleren van student agency, vindt deze kennis slechts beperkt zijn weg naar de praktijk. Deels omdat het, ook voor onderzoekers, een lastig maar waardevol concept is, maar ook omdat het niet de gewoonte in scholen is om leren op dit thema als een centrale activiteit te zien. Bovendien is de kennis die over student agency ontwikkeld en gebruikt moet worden niet alleen algemeen, maar ook context-specifiek.

Daarom hebben we met het huidige project drie centrale doelstellingen:

Allereerst willen we kansengelijkheid stimuleren door het creëren van leeromgevingen waarin VO-leerlingen en MBO-studenten student agency kunnen ontwikkelen. Dit gebeurt op drie opleidingsscholen: De Groninger Opleidingsschool van Openbaar Onderwijs Groningen (OOG) richt zich op het uitdagen van agency door leerlingen uit te dagen tot meer zelfsturing, controle en autonomie over hun leren via leren met hoge verwachtingen; De Ommelander Opleidingsschool (OML) stimuleert leerlingen om de sociale context waarin zij zitten willen, kunnen en durven te ontgroeien, om daarmee identiteitsontwikkeling te stimuleren. MBO Friese Poort heeft de brede vorming van vakmensen als centraal thema, waarbij toekomstige vakmensen verantwoordelijkheid nemen voor en actie durven ondernemen in hun (school)loopbaan, hun (stage)werk, hun leren en hun leven.
Ten tweede willen we opgedane kennis over de ontwikkeling van student agency laten landen in de onderwijspraktijk. Dit willen we bereiken door op opleidingsscholen een leercultuur te ontwikkelen en evalueren waarin van en met elkaar geleerd wordt over het stimuleren van student agency.

Om onze doelstellingen te bereiken, werken we in een VO-MBO-Networked Improvement Community (NIC). Een NIC verbindt onderwijsprofessionals uit verschillende contexten om gezamenlijk ideeën te ontwikkelen en te testen voor belangrijke praktijkproblemen. In dit geval zullen we de NIC gebruiken om op deelnemende scholen te komen tot een leercultuur gericht op versterking van student agency. Drie opleidingsscholen nemen deel, met ieder hun eigen thema: Openbaar Onderwijs Groningen richt zich op hoge verwachtingendidactiek; de Ommelanden op identiteitsontwikkeling en Friese Poort op brede vorming.

Op iedere school werken studenten, lerarenopleiders, docenten, praktijkopleiders en onderzoekers samen in zogenaamde Change Labs. Hierin wordt het concept student agency en hoe dit te stimuleren ontwikkeld en onderzocht. Ook wordt bekeken hoe binnen de desbetreffende opleidingsscholen een leercultuur omtrent het onderwerp kan worden opgezet. Door binnen de NIC kennis op beide thema’s uit te wisselen, wordt van elkaars ervaringen geleerd. Bovendien is de verwachting dat opgedane kennis en inzichten sneller in de praktijk terecht komen door de directe betrokkenheid van studenten, leerlingen en docenten. De ontwikkeling van deze leercultuur brengen we in kaart door middel van kwantitatief onderzoek, waarin we ook kijken naar effecten op student agency van VO-leerlingen en MBO-studenten. Via kwalitatief onderzoek kijken we bovendien naar de werkwijze in de Change Labs.

Veel scholen worstelen met het bieden van gelijke kansen. Hoe weet je nou als docent of begeleider wat wel en niet werkt? Met dit onderzoek hopen we al bestaande kennis hierover te kunnen bundelen en delen en deze verder te ontwikkelen. De verwachting is dat wanneer kansengelijkheid en eigen regie van leerlingen en docenten een gebruikelijk gespreksonderwerp wordt in scholen, het uiteindelijk ook sneller in de onderwijspraktijk terecht komt. Tegelijkertijd komen we ook tot inhoudelijke inzichten over hoe de regie van studenten en leerlingen kan worden versterkt.

Op deze manier kunnen we na afloop van het onderwijs meer zeggen over:

de effectiviteit van change labs om het leren en kennisdelen van scholen te verbeteren ten behoeve van een leercultuur (omtrent student agency);
manieren om de student agency van leerlingen en studenten te stimuleren.

De opgedane kennis en inzichten worden via verschillende kanalen gedeeld. Geïnteresseerden worden op de hoogte gehouden en geïnspireerd via nieuwsbrieven van betrokken organisaties, kenniscafés van opleidingsscholen, het praktijkbureau en de Noorderlijke Educatieve Alliantie. Ook zal het onderzoek een terugkerend thema zijn op de Allardsoogbijeenkomsten: mini-conferenties georganiseerd in een samenwerking tussen lerarenopleidingen van de NHLS, RUG, Hanze en opleidingsscholen. Bovendien worden bijdragen geleverd aan verschillende wetenschappelijke en praktijkgerichte conferenties (VELON, Onderwijs Research Dagen, Research ED). Op deze manier beogen we anderen te inspireren met onze inzichten en willen we onze kennis ook breder in de praktijk laten landen.