Thomas Wehkamp ontwierp: ‘Folqaborg, the Future of Zernike’

‘Groningen, met name de stad, ligt op de grens tussen laagland en hoogland. Met aan de ene kant de Waddenzee en aan de ander de Hondsrug’, legt Thomas Wehkamp uit. De opdracht aan de eerstejaars studenten aan de Master Architectuur luidde: ontwerp studentenhuisvesting op de Zernike Campus en maak die klimaatadaptief, bestand tegen extreem weer als gevolg van klimaatverandering. ‘Het ging dus niet om de onderwijsgebouwen, maar om studentenhuisvesting. Al ben ik daar breder ingegaan, door ook huizen voor ouderen en families te ontwerpen, omdat alleen voor studenten ontwerpen niet past bij mijn narratief.’

Moderne wierden

Thomas beschrijft hoe het landschap er circa 2200 rondom Groningen uitziet als we de dijken niet eindeloos blijven verhogen. ‘De provincie Groningen is een soort badkuip die leeg- en volstroomt bij eb en vloed. Het Waddenlandschap reikt tot aan de stad. De Zernike Campus ligt op de rand van dat hoog-laaggebied. Mijn oplossing voor huisvesting ligt in het verleden, toen er op wierden – zo heten de terpen in Groningen – werd gewoond. Toen dealden ze ook al met een landschap dat onderliep. Folqaborg, de naam van mijn ontwerp, is een verwijzing naar de oude naam van het naast Zernike gelegen dorpje Dorkwerd. In mijn ontwerp wonen de mensen in communities op moderne wierden.’

Startschot voor de natuur

Het onderzoek dat voorafging aan het ontwerp, deden de masterstudenten in groepsverband. Met de uitkomsten daarvan gingen de studenten individueel aan de slag. Thomas’ inspiratiebron was een riviertje bij Geneve, de Aire, dat zijn eigen weg weer ging vinden door een patroon van diagonale lijnen. ‘De natuur kreeg daar een soort startschot en het riviertje ging weer meanderen. Het principe van de natuur een startschot geven en die daarna zijn eigen weg te laten vinden, vind ik superinteressant. De vorm en taal van dat riviertje heb ik als uitgangspunt genomen voor de wierden. Met daar bovenop de huisvesting.’

Venetiaans eilandje

Thomas ontwierp zes gebouwen, allemaal gemaakt van duurzame materialen. Hij hield niet alleen rekening met ontwikkelingen in de toekomst, zijn bouwmaterialen sluiten daar ook op aan. ‘Een bepaald soort eik kan beter tegen zout water dan andere bomen’, legt Thomas uit. ‘Die kunnen op de wierden groeien. De isolatie komt van riet uit de omgeving. Het complex vormt een carré aan de rand van de wierde, met een laag appartementen voor drie studenten of met duplex-appartementen waar een familie in zou kunnen wonen. Het trapsgewijze gebouw staat op palen, waardoor natuurlijke verticale ventilatie ontstaat. De onderdoorgang vormt bij hoogwater een aanlegsteiger. Een soort Venetiaans eilandje waardoor het complex altijd bereikbaar blijft.’

Ophogen door eb en vloed

Thomas’ ontwerp overstijgt de huidige situatie omdat hij ervan uit is gegaan dat de wereld er in 2200 compleet anders uitziet. ‘Mijn standpunt is: je kunt je eindeloos blijven verdedigen tegen het water, maar heeft dat zin? In Nederland hebben we een prachtige traditie tegen het water. We zien steeds meer dat die funest is voor de kwaliteit van ons landschap. De grond verzakt en de waterhuishouding is niet op orde. Het ingeklonken land kan ophogen doordat door eb en vloed sediment wordt afgezet, dus door de natuur haar gang te laten gaan. Over 300 of 400 jaar kan er dan weer gewoon worden gewoond. Terwijl als je de dijken blijft verhogen, de badkuip Groningen alleen maar dieper en dieper wordt. Ik wil niet tegen de natuur in, maar met de natuur meebewegen. Laten wij ons als mens een keer aanpassen. Zo groots als men dacht toen de Zuiderzee werd leeggepompt, zo groots kun je ook denken om de problemen van Groningen op te lossen. Oplossingen die hypermodern zijn, maar die ook mensen dichter bij de natuur kunnen brengen.’