‘De AI-fabriek biedt het Noorden de kans om de ontwikkeling te claimen’

Komt er in Groningen een AI-fabriek? Als het aan Nij Begun en het Rijk ligt wel. Lector New Business & ICT Rix Groenboom juicht de komst van een supercomputer naar Groningen toe. “De AI-fabriek biedt het Noorden de kans om de ontwikkeling te claimen, net als Noord-Brabant doet met de semiconindustrie.”

Tekst: Jan Willem Kerssies

De AI-fabriek moet een krachtige innovatiehub worden waar ondernemers, onderzoekers en overheden bouwen aan de technieken en kennis delen. Bedrijven experimenteren met AI-toepassingen en maken gebruik van een, nog te ontwikkelen, supercomputer met enorme rekenkracht. De fabriek moet een broedplaats worden voor innovaties. Van slimme landbouw tot betere zorg, en van energienetwerken tot veiligheid en defensie. Vanuit het programma Nij Begun is al een toezegging gedaan van zestig miljoen euro voor de realisatie. Het Rijk voegde daar nog eens zeventig miljoen euro aan toe. Door deze financiering kon er een aanvraag worden ingediend bij Europa, dat mogelijk ook 70 miljoen euro beschikbaar stelt. De verwachting is dat het expertiseteam komt te werken in de voormalige Niemeijerfabriek. Waar de nieuwe supercomputer komt te staan is nog niet bekend.  
 
Groenboom laat zijn licht schijnen op de mogelijke komst van de AI-fabriek en het belang van de aanwezigheid van deze infrastructuur in het Noorden en voor de Hanze.  
 
Wat is je eerste reactie op de komst van de AI-fabriek naar Groningen? 
“Het is een zeer goede ontwikkeling. Het zou mooi zijn als we als hbo-instelling kunnen bijdragen aan het economische rendement van de infrastructuur.” 
 
Wat is de meerwaarde van de fabriek voor het Noorden? 
“Ik zie AI als de nieuwe industriële revolutie. Het is goed om te zien dat het Noorden hier graag onderdeel van wil zijn. Ik hoop dat de fabriek gaat werken als een magneet: Andere ontwikkelingen moeten aangetrokken worden door de fabriek. Daarnaast geeft de fabriek het Noorden de kans om de ontwikkeling artificial intelligence te claimen, net als Noord-Brabant doet met de semiconindustrie.” 
 
Waar moet volgens jou de focus van de AI-fabriek op komen te liggen? 
“We willen vooral grip krijgen op soevereiniteit. We zijn nu veel te afhankelijk van landen als China en Amerika. We onderscheiden ons door op een verantwoorde manier kunstmatige intelligentie in te zetten. We hebben in het Noorden veel overheidsdiensten, denk bijvoorbeeld aan DUO en RDW, die met grote hoeveelheid data omgaan. Als je met de data AI-modellen traint dan moeten we zorgen dat dit op een verantwoorde manier gebeurt.”  
 
Welke rol wil je zelf graag spelen in de AI-fabriek? 
“Ik wil graag datamodellen omzetten naar economische activiteit en bezig zijn met nieuwe startups en scale-ups. Ik kom zelf uit de wereld van verantwoord software ontwikkelen. Daar moeten we als Noorden goed in worden. Daarnaast wil ik graag AI inzetten voor engineeringsvraagstukken voor bijvoorbeeld de bouw of het beter ontwerpen van energienetwerken.” 
 
Waarom is de komst van de AI-fabriek belangrijk voor de Hanze?  
Studenten kunnen door met AI-modellen te werken zorgen voor economisch rendement. Zo kunnen we de aansluiting van het mkb voor het gebruik van de AI-fabriek ondersteunen. Ik zie voor ons een rol in het ontwikkelen van nieuwe toepassingen door het gebruik van AI. Daarnaast zorgt de AI-fabriek voor positieve beeldvorming. Ik denk dat het aantrekkelijker wordt voor binnen- en buitenlands talent om in Groningen te komen studeren. Daarnaast hoop ik dat we specifieke AI-gerelateerde opleidingen, bijvoorbeeld een minor, en onderzoeksvragen kunnen ontwikkelen door de komst van de AI-fabriek.” 
 
Over 10 jaar: hoe kijkt de wereld naar de AI-fabriek in Groningen? 
“Ik hoop dat de AI-fabriek aan de basis heeft gestaan van een aantal AI-modellen die buiten de landsgrenzen bekend zijn, zoals we nu allemaal ChatGPT kennen. Het zou het geweldig zijn als Noord-Nederland profiteert van de innovatiegolf van AI. Dat gun ik de regio echt. Ik vind het een stoere investering die Nij Begun doet en ik hoop dat het lef wordt beloond. Ook hoop ik dat grote bedrijven het Noorden weten te vinden door de komst van de AI-fabriek.” 
 
Zijn er nog valkuilen waardoor de AI-fabriek geen succes wordt? 
“De beschikbaarheid van de juiste hoeveelheid data om modellen te trainen kan een bottleneck zijn. Als je wil dat het bedrijfsleven in het Noorden toegang heeft tot AI-modellen dan heb je grote datasets nodig om deze modellen te trainen. Het moet voor bedrijven wel zinvol zijn om gebruik te maken van de AI-fabriek. Om modellen te trainen heb je wel wat meer nodig dan bijvoorbeeld alleen de patiëntendatabase van één zorginstelling. Een andere valkuil is de aanwezigheid van voldoende talent om het maximale rendement uit de infrastructuur te halen. Het is voor ons als de Hanze een uitdaging om aantrekkelijk te blijven voor studenten. Daar voel ik mij persoonlijk ook verantwoordelijk voor.”

Lees ook:
Een goed gesprek over AI-tools in het onderwijs
Lector Rix Groenboom interviewt ChatGPT