Beweegtoppers: jonge kinderen in beweging en professionals in ontwikkeling

“Als kinderen op jonge leeftijd plezier ervaren in bewegen, neem je dat de rest van je leven mee”, zegt Sanne te Wierike, onderzoeker bij het Lectoraat Praktijkgerichte Sportwetenschap. Toch is daar in de kinderopvang lang niet altijd tijd of ruimte voor.

Met het onderzoeksproject Beweegtoppers sprong Te Wierike daarop in. En met succes: onderzoekers, studenten en professionals uit de praktijk ontwikkelden samen een 18-weeks beweegprogramma voor peuters en kleuters.

Beweegtoppers werd opgezet als een zogeheten living lab: een omgeving waarin onderzoekers, professionals en eindgebruikers samen in de praktijk oplossingen ontwikkelen en testen. In dit geval werkten het Alfa-college (de Vitaliteitscampus), de Hanze (Instituut voor Sportstudies) en andere partners nauw samen met kinderopvanglocaties en basisscholen.

Co-creatie met peuters en kleuters

Samen ontwikkelen in een living lab, zelfs met peuters en kleuters. “Dat was een flinke uitdaging”, vertelt Te Wierike. “We wilden bijvoorbeeld weten wat kinderen leuk vonden in een les, maar een simpele vraag stellen werkte niet altijd. Als we vroegen: ‘ren naar het vak dat je het leukst vond’, dan liep de eerste naar een vak en de rest rende daar vrolijk achter aan: gezellig, maar niet zo betrouwbaar.”

Daarom werd het observeren belangrijker dan het vragen. “We zijn eigenlijk gewoon gaan proberen en experimenteren en kijken wat lukte. Zo legden we bijvoorbeeld allerlei materialen neer en keken waarmee kinderen uit zichzelf gingen spelen. Wat trok hun aandacht? Wat lieten ze links liggen? Daar konden we eigenlijk ook al veel uit halen.”

Samen onderzoeken wat werkt

Ook pedagogisch medewerkers van de kinderopvanglocaties en studenten van de ALO en Sportkunde werkten mee aan het beweegprogramma. “Zij gaven na de lessen praktische feedback die we meteen konden verwerken in nieuwe lessen”, vertelt Te Wierike.

“Zo ontstond bijvoorbeeld het idee om muziek een grotere rol te geven omdat dat goed blijkt te werken bij de kinderen. Zodra de les begon gingen ze direct allemaal in een rijtje staan. Ze wisten: het muziekje komt, dus nu begint de les. En ik heb zelf een kind van drie en weet hoe chaotisch peuters kunnen zijn”, vertelt Te Wierike met een glimlach, “dus daar was ik wel van onder de indruk.”

Impact op de praktijk én het onderwijs

Het programma blijkt juist in de drukke praktijk goed bruikbaar. Pedagogisch medewerkers gaven aan vaak tijd, kennis en voorbereiding te missen om zelf beweegactiviteiten te organiseren. “Dat hebben we nu echt opgelost”, zegt Te Wierike. “Alles ligt klaar: dat maakt het laagdrempelig en leuk om mee te werken. De medewerkers op de betrokken locaties, gebruiken het programma nog steeds. En inmiddels is er ook interesse van andere opvanglocaties en scholen.”

Voor de pedagogisch medewerkers was het project ook een leerervaring, vertelde Te Wierike. Ze merkten bijvoorbeeld dat het loont om kinderen meer ruimte te geven om zelf te ontdekken en te bewegen. “Als je de juiste materialen klaarlegt, dan gebeurt er vaak al van alles.”

Ook heeft het project invloed op het onderwijs. “Bij de ALO is inmiddels een keuzevak over kleuters gestart, waarin we inzichten uit dit project willen gaan gebruiken. En bij het Alfa-college kijken ze of bewegen meer plek kan krijgen in de opleiding tot pedagogisch medewerker. Want juist daar ontstaat de basis: zo vroeg mogelijk beginnen.”

Verder bouwen aan beweging voor jonge kinderen

Beweegtoppers mag dan zijn afgerond, de beweging zelf gaat door. Veel betrokkenen zijn inmiddels aan de slag in een nieuw project: Act2Act. “Dat laat zien hoe belangrijk alle partners het bewegen van jonge kinderen vinden”, zegt Te Wierike. “Ze willen echt verder. Dat vond ik heel mooi om te zien.”
In Act2Act onderzoeken de projectpartners wat kinderen tussen de drie en zes jaar helpt om meer te bewegen en wat hen juist belemmert. Niet alleen op school of in de opvang, maar ook thuis, op straat en in de wijk.