HEALCARe verbetert positie van patiënten in Tanzania

  • Nieuws
HEALCare Hanzehogeschool.jpg

​Ziekenhuispatiënten in Tanzania hebben vaak geen idee waaraan ze lijden en wat hun behandeling inhoudt. Het internationale project HEALCARe waarvan de Hanze penvoerder is, wil hierin verbetering brengen, onder meer door de ontwikkeling van lespakketten voor verpleegkundigen.

'In Nederland hebben patiënten in ziekenhuizen veel vragen, in Tanzania niet, ze vertrouwen vaak blind op artsen en verplegers. Er is een grote afstand tussen patiënten aan de ene kant en artsen en verpleegkundigen aan de andere.' Elanna Veldkamp is projectcoördinator van het project HEALCARe. 'Patiënten in een ziekenhuis hebben daardoor vaak geen idee waaraan ze precies lijden, wat de behandeling precies inhoudt of er nazorg nodig is en hoe lang dat allemaal gaat duren. Dat heeft vaak nadelige gevolgen voor genezing en herstel. HEALCARe wil die situatie aanpakken.'

Gezondheidsvaardigheden

Wat hard nodig is, is Health Literacy, verbeteren van gezondheidsvaardigheden van patienten door verpleegkundigen. Deze moeten de behandeling en zorg kunnen uitleggen en ook verifiëren of hun patiënt het goed heeft begrepen. Ze moeten ook de patiënt coachen, hoe ze moeten omgaan met de gezondheidsproblemen en hoe die in de toekomst zijn te voorkomen. Daarbij zijn Inlevingsvermogen en empathie, oftewel Respectful and Compassionate Care, zoals ze dat daar noemen, nodig. Een goede omgang met de patiënt bij het bed, daar gaat het om, bedside manners. Het komt voor dat vrouwen in het kraambed worden geslagen tijdens de baring. Je kunt je voorstellen hoe vernederend dat is. Er zijn natuurlijk ook heel andere manieren om dat te bereiken, door goed te coachen, bijvoorbeeld.'

HEALCARe is een acroniem van Health Literacy and Respect. Het Erasmus+ project, gefinancierd met Europese gelden, is in januari 2021 gestart en loopt tot januari 2024. Er zijn vier Europese universiteiten en ziekenhuizen bij betrokken, waaronder het Universitair Medisch Centrum Groningen en de Hanze. Daarnaast doen ziekenhuizen en universiteiten in Tanzania mee, in de steden Dar es Salaam, Mwanza en Moshi. Het lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek van Wolter Paans is penvoerder, Joya Smit is de projectleider, maar de regie ligt bij de organisaties in Tanzania. Daar wordt bepaald welke zaken worden uitgevoerd en hoe.

Moeder van zwanger meisje

'Intussen zijn we met alle partijen samengegroeid tot een echte leergemeenschap', zegt Elanna die in een vorige functie ook werkte met ziekenhuizen en universiteiten in Tanzania. 'We zijn het eerst aan de slag gegaan met het integreren van competenties in het huidige bachelor curriculum waarna lesmateriaal is ontwikkeld voor studenten, docenten en werkbegeleiders. Daarbij werkten we goed samen met artsen, verpleegkundigen en docenten in Tanzania. We hadden veel online contact en waar mogelijk gingen we bij elkaar op bezoek. Met name voor het ontwikkelen van goede praktijkcases was dat heel belangrijk.'

De lespakketten bestaan voor een groot deel uit rollenspelen die zijn gebaseerd op Tanzaniaanse praktijkcases. In de rollenspellen leert de verpleegkundige de theorie toe te passen bij patiënten met geringe gezondheidsvaardigheden. 'Zo is er een spel met een patiënt die niets zegt. Hoe zorg je er dan voor dat je samen tot een behandel- en zorgplan komt? Bij een ander rollenspel moet een verpleger praten over een aanstaande bevalling met een zwanger meisje dat met haar moeder is gekomen. Dit gebeurt vaak in Tanzania. Vaak verloopt zo'n gesprek dan tussen de moeder en de verpleger, de zwangere zelf wordt niet gehoord. Hoe communiceer je met beiden? Er is ook een rollenspel over patient self management, waarbij verpleegkundigen leren welke vragen ze aan de patiënt moeten stellen. Daarnaast hebben veel rollenspellen een sociale component. Hoe ga je om met iemand die de rekening niet kan betalen? Hoe behandel je iemand als een gelijke als die uit een tribe komt die lager staat aangeschreven dan je eigen groep? Het komt allemaal uit de voorbeelden waar de mensen in Tanzania zelf mee zijn gekomen. Daardoor is het waardevol.'

Verandering van houding

Het lesmateriaal wordt sinds enige maanden aangeboden aan zo'n honderd mensen, leidinggevenden op verpleegafdelingen en clinical instructors, docenten die studenten opleiden in drie ziekenhuizen in Tanzania. In een later stadium wordt het lesmateriaal aan studenten verpleegkunde aangeboden. Het volgende onderdeel van het project is een onderzoek naar de effectiviteit van het lesmateriaal. 'Zien we een verandering in de houding van de toekomstige verpleegkundigen tegenover hun patiënten? En ervaren de patienten dit? Dit onderzoek doen we binnen het lectoraat, samen met het UMCG. De data die we genereren worden verzameld en geanalyseerd in Tanzania. Professor Jane Rogathi van het Kilimanjaro Christian Medical University College heeft daar de leiding. Het onderzoek loopt nu een paar maanden.'

'Het derde en laatste onderdeel van HEALCARe is het omzetten van de lespakketten naar een e-learning-module om nóg meer mensen te bereiken, bijvoorbeeld in geaccrediteerde nascholingstrajecten voor verpleegkundigen. Assistant-director Saturini Manangwa van het Tanzaniaanse Ministerie van Gezondheid geeft daar leiding aan. Uiteindelijk moeten alle ziekenhuizen in het land het programma uitvoeren.' Met als doel dat de kwaliteit van zorg door verpleegkundigen verbetert en de patiënt zich met respect behandeld voelt en kan meebeslissen. Daardoor kan de patiënt de regie nemen in het voorkomen of omgaan met gezondheidsproblemen.

HEALCARe

Het Ministerie van Volksgezondheid van Tanzania, drie Tanzaniaanse instellingen voor hoger onderwijs (de Kilimanjaro Christian Medical University College in Moshi, de Catholic University of Health and Allied Sciences in Mwanza en Muhimbili University of Health and Allied Sciences in Dar es Salaam) hebben de leiding van HEALCARe, samen met hun academische ziekenhuizen. De Tanzaniaanse instellingen werken samen met het Universitair Medisch Centrum Groningen, de universiteiten van Galway en South-Eastern Norway en de Hanzehogeschool Groningen (met name het lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek en de opleiding Verpleegkunde).