Het spel, de spelers en een speelveld: Handelingsstrategieën voor leefbare binnensteden

Binnensteden zijn van groot maatschappelijk belang. Een kloppend hart bepaalt de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van een stad. Bovendien zijn binnensteden goed voor circa acht procent van alle banen, op alle opleidingsniveaus. De winkelfunctie verliest de laatste tien jaar echter sterk aan belang. Binnensteden veranderen van ‘places to buy’ in ‘places to be’. Straten en panden waar nu detailhandel zit, krijgen andere functies. Wonen wordt belangrijker en de openbare ruimte hoogwaardiger en groener.

Private vastgoedpartijen vormen bij deze transformatie een cruciale schakel. Fysieke aanpassingen, functiewijzigingen, herverkaveling of kwaliteitsinvesteringen zijn afhankelijk van pandeigenaren. Veel gemeenten worstelen echter om vastgoedeigenaren actief bij transformatieprocessen te betrekken. Veelgenoemde oorzaken zijn: (1) moeilijke toegankelijkheid van (bepaalde) eigenaren; (2) diversiteit aan eigenaren en hun handelingsmotieven en tekortschietende kennis hierover bij overheden; (3) ontbreken van duidelijke kaders van de overheid waar eigenaren op kunnen acteren; en (4) verschillende belevingswerelden van ambtenaren en vastgoedactoren (taal, cultuur, gedrag). 

Dit praktijkgerichte onderzoek beoogt een actorgerichte benadering voor binnenstadsproblematiek te ontwikkelen. Deze aanpak is vernieuwend omdat ze de handelingsstrategie (spel) van de gemeente koppelt aan de constellatie van actoren (spelers) in een concrete context (speelveld). Het onderzoek is bovendien onderscheidend omdat het de samenwerking met vastgoedeigenaren centraal stelt en, veel nadrukkelijker dan eerdere onderzoeken, differentiatie aanbrengt in de uiteenlopende handelingsmotieven van deze groep spelers. 

Aan de hand van sleutelcasussen – in zeven binnensteden met uiteenlopende profielen, problematiek en dynamiek – worden situationele handelingsstrategieën verkend. Deze omvatten samenhangende rollen, instrumenten, randvoorwaarden en competenties. De deelnemende publieke binnenstadsprofessionals worden tevens begeleid in het toepassen van deze strategieën in hun dagelijkse praktijk.