Signalerings- en screeningsinstrumenten

Groninger Minimum Spreeknormen (GMS)​

Soort instrument: Signaleringsinstrument
Instrument gebaseerd op: Mijlpalen in de ontwikkeling
Taalaspect: Taalproductie
Leeftijd: 1;0-6;0 jaar
Afnameduur​: 2-3 minuten

Beschrijving: 
Beknopt instrument met minimum normen: voldoet het kind aan de minimum spreeknormen voor zijn leeftijd. Op basis van observatie van het kind en/of het stellen van gesloten vragen aan de ouders wordt gekeken of het kind aan de minimum normen voldoet.
Bij kinderen tussen de 1½ en 2 jaar vraagt men of het kind al woordjes zegt en zo ja, hoeveel. Bij kinderen tussen 2 en 3 jaar vraagt men niet alleen naar het aantal woorden in een zin, maar ook naar de verstaanbaarheid.
De GMS is doorontwikkeld tot de SNEL.

Af te nemen door:

• Consultatiebureauarts / JGZ-arts

• Jeugdverpleegkundige

• Peuter-/ kleuterleider
• Logopedist
• Linguïst
• Psycholoog
• (Ortho)- pedagoog
• Huisarts
• RT-er/IB-er

Genormeerd:
Ja, criterion-referenced.
Vastgesteld op basis van de klinische praktijk, in de Groningse populatie.
Geen COTAN beoordeling.

Lexilijst NL

Soort instrument: Signaleringsinstrument / diagnostiekinstrument
Instrument gebaseerd op: Woordenlijsten
Taalaspect: Taalproductie
Leeftijd: 1;3-2;3 jaar
Afnameduur: 30-45 minuten. Het scoren door de professional duurt 2-3 minuten

Beschrijving:
Aanvullend aan de Lexilijst NL. Een lijst met woorden en zinnen waarop de ouders moeten aankruisen welke woordjes en zinnetjes hun kind begrijpt.
Ouders vullen de lijst thuis in. 

Uitgebreide beschrijving

Af te nemen door:

• Consultatiebureauarts / JGZ-arts
• Jeugdverpleegkundige
• Peuter-/ kleuterleider
• Logopedist
• Linguïst
• Psycholoog
• (Ortho)- pedagoog
• Huisarts
• RT-er/IB-er

Genormeerd:
Ja
Geen COTAN beoordeling

Lexilijst Begrip

Soort instrument: Signaleringsinstrument / diagnostiekinstrument
Instrument gebaseerd op: Woordenlijsten
Taalaspect: Taalbegrip
Leeftijd: 1;3-2;1 jaar
Afnameduur: 30-45 minuten. Het scoren door de professional duurt 2-3 minuten.

Beschrijving:
Aanvullend aan de Lexilijst NL. Een lijst met woorden en zinnen waarop de ouders moeten aankruisen welke woordjes en zinnetjes hun kind begrijpt.
Ouders vullen de lijst thuis in.

Uitgebreide beschrijving

Af te nemen door:

• Consultatiebureauarts / JGZ-arts
• Jeugdverpleegkundige
• Peuter-/ kleuterleider
• Logopedist
• Linguïst
• Psycholoog
• (Ortho)- pedagoog
• Huisarts
• RT-er/IB-er

Genormeerd:
Ja
Geen COTAN beoordeling

Tweetalige Lexiconlijst: Tarifit-Berbers-Nederlands

Soort instrument: Signaleringsinstrument / diagnostiekinstrument
Instrument gebaseerd op: Woordenlijsten
Taalaspect: Taalproductie
Leeftijd: 1;8-2;6 jaar
Afnameduur: 30-45 minuten. Het scoren door de professional duurt 2-3 minuten. 

Beschrijving:
De lexiconlijsten zijn gebaseerd op de lexilijst NL en bedoeld voor anderstalige peuters met Nederlands als tweede taal.
De lijst bevat woordjes en zinnetjes (ruim 300 items) waarbij de ouders moeten aankruisen welke woordjes en zinnetjes hun kind zegt.
Ouders vullen de lijst thuis in.

Uitgebreide beschrijving

Af te nemen door:

• Consultatiebureauarts / JGZ-arts
• Jeugdverpleegkundige
• Peuter-/ kleuterleider
• Logopedist
• Linguïst
• Psycholoog
• (Ortho)- pedagoog
• Huisarts
• RT-er/IB-er

Genormeerd:
Ja
Geen COTAN beoordeling

Tweetalige Lexiconlijst: Marokkaans-Arabisch-Nederlands

Soort instrument: Signaleringsinstrument / diagnostiekinstrument
Instrument gebaseerd op: Woordenlijsten
Taalaspect: Taalproductie
Leeftijd: 1;8-2;4 jaar
Afnameduur: 2-3 minuten

Beschrijving:
De lexiconlijsten zijn gebaseerd op de lexilijst NL en bedoeld voor anderstalige peuters met Nederlands als tweede taal.
De lijst bevat woordjes en zinnetjes (ruim 300 items) waarbij de ouders moeten aankruisen welke woordjes en zinnetjes hun kind zegt.
Ouders vullen de lijst thuis in.

Uitgebreide beschrijving

Af te nemen door:

• Consultatiebureauarts / JGZ-arts
• Jeugdverpleegkundige
• Peuter-/ kleuterleider
• Logopedist
• Linguïst
• Psycholoog
• (Ortho)- pedagoog
• Huisarts
• RT-er/IB-er

Genormeerd:
Ja
Geen COTAN beoordeling

Tweetalige Lexiconlijst: Turks-Nederlands

Soort instrument: Signaleringsinstrument / diagnostiekinstrument
Instrument gebaseerd op: Woordenlijsten
Taalaspect: Taalproductie
Leeftijd: 2;0-2;7 jaar
Afnameduur: 30-45 minuten. Het scoren door de professional duurt 2-3 minuten.

Beschrijving:
De lexiconlijsten zijn gebaseerd op de lexilijst NL en bedoeld voor anderstalige peuters met Nederlands als tweede taal. De lijst bevat woordjes en zinnetjes (ruim 300 items) waarbij de ouders moeten aankruisen welke woordjes en zinnetjes hun kind zegt.
Ouders vullen de lijst thuis in.

Uitgebreide beschrijving

Af te nemen door:

• Consultatiebureauarts / JGZ-arts
• Jeugdverpleegkundige
• Peuter-/ kleuterleider
• Logopedist
• Linguïst
• Psycholoog
• (Ortho)- pedagoog
• Huisarts
• RT-er/IB-er

Genormeerd:
Ja
Geen COTAN beoordeling

N-CDI's Lijsten voor Communicatieve Ontwikkeling (korte vormen)

Soort instrument: Signaleringsinstrument / diagnostiekinstrument
Instrument gebaseerd op: Woordenlijsten
Taalaspect: Taalproductie en taalproductie
Leeftijd: 1;4-2;6 jaar
              2;6-3;1 jaar (NCDI-3)
Afnameduur: 10 minuten. Het scoren door de professional duurt 1-2 minuten.

Beschrijving:
N-CDI korte vormen: woorden/gebaren en woorden/zinnen. Een lijst met woorden die in de taal van jonge kinderen voorkomen.
Bij kinderen van 1;4-2;6 jaar wordt het woordenschatbegrip en de woordenschatproductie onderzocht.
Bij de groep 2;6-3;1 jaar meet het instrument de woordenschatproductie, grammatica, taalbegrip en de taalproductie algemeen.
Het is van oorsprong een Vlaamse lijst, hierdoor bevat de lijst veel typische Vlaamse begrippen, die niet in Nederland door jonge kinderen gebruikt worden.
Ouders vullen de lijst thuis in. 

Uitgebreide beschrijving

Af te nemen door:

• Consultatiebureauarts / JGZ-arts
• Jeugdverpleegkundige
• Peuter-/ kleuterleider
• Logopedist
• Linguïst
• Psycholoog
• (Ortho)- pedagoog
• Huisarts
• RT-er/IB-er

Genormeerd:
Ja, Vlaams
Geen COTAN beoordeling

Signaleraar 

Soort instrument: Signaleringsinstrument
Instrument gebaseerd op: Mijlpalen in de ontwikkeling
Taalaspect: o.a. Taalbegrip, Taalproductie, Articulatie
Leeftijd: 4;0-12;0 jaar
Afnameduur: 2-3 minuten
Beschrijving:
De Signaleraar is een cd-rom voor o.a. basisschooldocenten, die hulp biedt bij het signaleren (herkennen) van logopedische stoornissen, en adviezen geeft over het omgaan met een kind met een logopedisch probleem in de klas. 
Op De Signaleraar komen de volgende logopedische stoornissen aan bod:

• Taal(ontwikkelings)stoornissen
• Taalstoornissen en -problemen bij het leren van Nederlands als Tweede Taal
• Articulatiestoornissen
• Afwijkende mondgewoonten
• Stotteren
• Broddelen
• Stemstoornissen
• Slechthorendheid
• Stoornissen in de auditieve vaardigheden
• Dyslexie

Af te nemen door:

• Peuter-/ kleuterleider
• Logopedist
• Linguïst
• Psycholoog
• (Ortho)- pedagoog
• Huisarts
• RT-er/IB-er

Genormeerd:
Nee
Geen COTAN beoordeling

SNEL (Spraak- en taalNormen Eerste Lijns gezondheidszorg)

Soort instrument: Signaleringsinstrument
Instrument gebaseerd op: Mijlpalen in de ontwikkeling
Taalaspect: Taalproductie, Taalbegrip en narratieve vaardigheden
Leeftijd: 1;0-6;0 jaar
Afnameduur: 2-3 minuten

Beschrijving:
SNEL (Spraak- en taalNormen EersteLijns gezondheidszorg) is een screeningsinstrument dat is bedoeld voor de opsporing van taalproblemen bij kinderen van 1 tot 6 jaar. Op basis hiervan kunnen kinderen worden doorgestuurd voor verdere diagnostiek. Het instrument omvat een vragenlijst bestaande uit 14 gesloten vragen aan ouders/verzorgers. De vragen gaan over mijlpalen in de taalontwikkeling (Maakt uw kind al zinnetjes van 2 woorden, bijv. "koekje eten?").

Af te nemen door:

• Audiologische centra
• KNO-praktijken
• Consultatiebureaus
• Huisartsenpraktijken
• Gemeentelijke gezondheidsdiensten

VTO-taalscreenings-instrument 2-jarigen (VTO)

Soort instrument: Signaleringsinstrument / screeningsinstrument
Instrument gebaseerd op: Mijlpalen in de ontwikkeling
Taalaspect: Taalproductie, interactie (spelen) en taalbegrip
Leeftijd: 1;11-2;5 jaar
Afnameduur: 5 minuten

Beschrijving:
Beoordelingsschaal gericht op de taalontwikkeling van het 2-jarige kind met drie onderdelen:

• Woorden (3 items).
• Spelen (3 items).
• Lichaamsdelen (6 items).

Observatie van het kind in combinatie met ouderraportage. De test wordt in gespreksvorm afgenomen. De test omvat vragen aan ouder en kind en is bedoeld voor het opsporen van taalontwikkelingsstoornissen bij Nederlandstalige kinderen.
De antwoorden worden gescoord. Er kunnen maximaal 5 punten behaald worden. Bij 0 of 1 punten is de score onvoldoende en is verwijzing naar een spraaktaalteam noodzakelijk.

Af te nemen door:

• Jeugdarts
• Jeugdverpleegkundige
• Logopedist

Genormeerd:
Ja
COTAN-beoordeling 2008

• Uitgangspunten bij de testconstructie: Voldoende
• Kwaliteit van het testmateriaal: Voldoende 1)
• Kwaliteit van de handleiding: Voldoende
• Normen: Onvoldoende 2)
• Betrouwbaarheid: Onvoldoende 3)
• Begripsvaliditeit: Onvoldoende 4)
• Criteriumvaliditeit: Onvoldoende 5)

1) Het instrument is niet geschikt voor kinderen wier thuistaal een andere is dan het Nederlands of wier ouder die de testvragen moet beantwoorden onvoldoende Nederlands spreekt.
2) Er worden geen normen verstrekt.
3) Geen gegevens over de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid en de test-hertestbetrouwbaarheid.
4) Te weinig onderzoek en de wel aanwezige gegevens bieden te weinig ondersteuning.
5) Te weinig onderzoek en de wel aanwezige gegevens laten een te lage sensitiviteit zien.

Van Wiechenonderzoek

Soort instrument: Signaleringsinstrument
Instrument gebaseerd op: Mijlpalen in de ontwikkeling
Taalaspect: Taalbegrip en taalproductie
Leeftijd: 0;0-4;6 jaar
Afnameduur: 3 minuten

Beschrijving:
Op gestandaardiseerde wijze wordt geobserveerd of diverse leeftijdsspecifieke ontwikkelingskenmerken waaronder communicatie al dan niet aanwezig zijn. Het Van Wiechenonderzoek wordt op alle consultatiebureaus gebruikt om de ontwikkeling van zuigelingen en peuters te volgen.
Het is het enige instrument dat de taalontwikkeling beoordeelt in combinatie met de overige ontwikkelingsvelden (fijne motoriek, grove motoriek, adaptie, persoonlijkheid en sociaal gedrag).
Voor het uitvoeren van het Van Wiechenonderzoek is een training nodig door Stichting van Wiechenonderzoek.

Af te nemen door:

• Consultatiebureauarts / JGZ-arts
• Jeugdverpleegkundige

Genormeerd:
Ja
Beoordeeld door COTAN:
Kwaliteit: voldoende
Normen: voldoende
Betrouwbaarheid: voldoende
Validiteit: voldoende

Dyslexie Screening Test (DST-NL)

Soort instrument: Screeningsinstrument
Instrument gebaseerd op: Snelle screening op dyslexie
Taalaspect: -
Leeftijd: 6;6-16;6 jaar
Afnameduur: 30 minuten
Beschrijving:
De DST-NL wordt afgenomen op school of in een gespecialiseerde praktijk en is niet bedoeld om een specifieke lees- of leerstoornis vast te stellen. Wanneer er een verhoogd risico op dyslexie blijkt, dient specialistisch onderzoek plaats te vinden.

De DST-NL bestaat uit 11 subtests:

1. Plaatjes en Letters benoemen
2. Kralen rijgen
3. Woorden lezen
4. Lichamelijke stabiliteit
5. Klanksplitsing en letterverwisseling
6. Twee minuten spelling
7. Cijferreeksen achterwaarts
8. Onzinwoorden lezen
9. Eén minuut schrijven
10. Woordenschat
11. Taalkundige begrippen

De DST-NL wordt schriftelijk afgenomen en gescoord.

Af te nemen door:

• Linguïst
• Psycholoog
• (Ortho)- pedagoog
• Dyslexie-specialist

Genormeerd:
Ja
Beoordeeld door COTAN:
 
COTAN-beoordeling 2006
Uitgangspunten bij de testconstructie: Voldoende
Kwaliteit van het testmateriaal: Voldoende
Kwaliteit van de handleiding: Goed
Normen: Voldoende
Betrouwbaarheid: Voldoende
Begripsvaliditeit: Voldoende
Criteriumvaliditeit: Voldoende

Early Language Scale (ELS)

Soort instrument: Vragen- en/of invullijst
Taalaspect: Communicatie, taal (semantiek, morfologie, syntaxis, pragmatiek)
Leeftijd: 01;00 - 06;00 jaar
Afnameduur: De lijst wordt thuis door ouders / verzorgers van het kind ingevuld. Het scoren van één lijst duurt ongeveer vijf tot tien minuten.

Beschrijving: 
Het doel van de ELS is om te achterhalen of de taalontwikkeling van jonge kinderen goed verloopt of niet. Wanneer de ontwikkeling niet goed verloopt dient er contact opgenomen te worden met een huisarts, consultatiebureau arts of logopedist voor nader onderzoek naar de oorzaak van het probleem in de taalontwikkeling. 

Uitgebreide beschrijving

Early Language Scale vragenlijst en scoreformulier

Af te nemen door:

• Logopedist
• Leerkracht
• Pedagogisch medewerker
• Consultatiebureau medewerker

Genormeerd:
Ja (Nederlands)
Niet beoordeeld door COTAN.