Vuistregels

Overnames ter ondersteuning van het onderwijs

De Auteurswet bepaalt dat ter ondersteuning van het onderwijs gedeelten van een werk gebruikt mogen worden zonder dat eerst toestemming nodig is van de auteursrechthebbende, de maker. Stichting UvO en Vereniging Hogescholen hebben afspraken gemaakt over de omvang en vergoeding van deze gedeelten voor gebruik in het onderwijs. 

Door de nieuwe easy access regeling van 2021 gaat het om:

• 50 pagina's uit publicaties, maar niet meer dan 1/4 van de publicatie (boek, tijdschrift, bladmuziek, handleiding, folder, etc.)
  
• 50 afbeeldingen in presentaties, maar:
  
• maximaal 10 van dezelfde maker
  
• maximaal 25 uit hetzelfde werk
  

Let op:

• (digitale) kopieën van deze korte overnames mogen in een digitale leeromgeving worden geplaatst, of worden verspreid onder de studenten die voor het onderwijs ingeschreven staan 
• de bron moet altijd en juist worden vermeld (auteur, jaartal en paginanummer). Bekijk referentiestijlen, de APA-richtlijnen of de minilecture Bronvermelding
  
• je mag in het overgenomen werk geen wijzigingen aanbrengen
  

Langere overnames: vooraf toestemming

In onderstaande procedures kunnen de komende tijd nog wijzigingen worden aangebracht in verband met de uitwerking van de nieuwe Easy Access regeling.

Voor langere overnames moet ieder jaar opnieuw vooraf toestemming worden gevraagd aan de auteursrecht­hebbende en een vergoeding worden betaald. Dat geldt ook voor werk van collega's of van jezelf als je publicatie al uitgegeven is en je de rechten hebt overgedragen aan de uitgever.

Stichting UvO is ook bij de nieuwe regeling een centraal loket en regelt in principe als uitvoeringsinstantie de aanvragen, meldingen en de betaling aan de auteursrechthebbenden. Iedere School heeft een eigen inlogaccount bij UvO om meldingen te doen. Wil je meer dan 50 pagina's van een werk overnemen? Neem contact op met de informatiespecialist van je school of mail naar aip@org.hanze.nl 

Rechtstreekse toestemming 

In sommige gevallen kun je ook overwegen om zelf rechtstreeks contact op te nemen met een rechthebbende om toestemming te vragen voor gebruik. Dit geldt niet voor uitgevers vanwege de gezamenlijke afkoopregeling met UvO, maar denk bijvoorbeeld aan bedrijven of instellingen die (jaar)verslagen, rapporten en handleidingen uitbrengen. Je moet dan zelf hiermee de billijke vergoeding overeenkomen, maar deze kan ook nul euro zijn. Bijvoorbeeld als de rechthebbende dit van belang vindt voor onderwijsdoeleinden.

Mocht je zelf toestemming voor overname hebben gekregen, leg dit schriftelijk vast, archiveer het en vermeld bij de overname zelf (reader of bij het bestand op Blackboard) dat er rechtstreeks via rechthebbenden toestemming is ontvangen. Dit bewijs kan de email of brief zijn waarin de andere partij de toestemming verleend voor een vastgestelde of onbeperkte termijn. Wil je materialen meerdere jaren gebruiken, houdt er dan rekening mee dat hiervoor ook specifiek toestemming verkregen is.

Stichting UvO: toestemmingsaanvraag, melding en bewijsexemplaren

Een toestemmingsaanvraag voor lange overnames kun je zelf indienen via de webportal van Stichting UvO. Dit dient minimaal 10 dagen voor gebruik/publicatie op BB van het materiaal te gebeuren. Iedere School heeft hiervoor een inlogaccount (op te vragen via aip@org.hanze.nl). Sinds de nieuwe regeling hoeven geen bewijsexemplaren van readers meer geüpload worden. Een bundeling van 2 of meer korte overnames die je zelf op BB wilt zetten, wordt ook als reader beschouwd. Maak daarom per overname een bestand aan.
Bij de melding heb je de volgende gegevens nodig:

• relatienummer en inlogcode van de school (zie hierboven)
  
• met betrekking tot de overname: 
• ISBN/ISSN
  
• titel van de publicatie waaruit wordt overgenomen
  
• naam van de uitgever
  
• soort publicatie: Boek, Tijdschrift, Overig
  
• jaar van uitgave
  
• het werk is uit de handel : Ja / Nee
  
• totaal aantal pagina's van de publicatie waaruit wordt overgenomen:
  
• Aantal woorden
• Aantal foto's / illustraties
• Aantal grafieken / tabellen
  
• Paginanummers overname (van-tot)
  
• Algemene gegevens:
  
• Oplage (aantal personen dat toegang krijgt tot de overname) 
• Let op: bij een lange overname die je als bestand op Blackboard plaatst gaat het om het aantal personen dat toegang heeft tot de omgeving waar het bestand geplaatst is. Wanneer studenten uit een eerder jaar ook toegang houden tot een course worden deze door UvO dus ook gerekend onder de oplagecijfers.
• Let op2: Bij aanmelding van een reader die je via de Canonshop laat verwerken geen oplage vermelden; dit gaat via printing on demand en wordt op deze cijfers afgerekend.
• Kostenplaats 
  
• Plaatsing op Blackboard: facturering via schoolbudget
  
• Printing on demand via Canon: BFAB277/BB262
  
• Publicatiedatum (datum waarop de overname beschikbaar wordt gemaakt op Blackboard)
  
• Emailadres aanvrager (docent die de aanvraag doet)
  
  

Na verkregen toestemming:

Vermeld de bron in de reader of in de beschrijving op Blackboard; Kies hiervoor een referentiestijl (bijvoorbeeld APA) maar denk in ieder geval aan titel, auteur(s), uitgever, ISBN/ISSN, jaargang en nummer van de aflevering van het tijdschrift.

Neem voor vragen of meer informatie contact op met het Auteursrechten Informatiepunt: aip@org.hanze.nl.

Readers via Canonshop

Bundelingen van artikelen kun je ook aanbieden aan studenten via de Canonshop. Studenten kunnen een papieren exemplaar thuisgestuurd krijgen of een digitaal exemplaar downloaden via Printing on Demand (POD). Deze readers dien je zelf eerst via de portal van Stichting UvO aan te melden voordat je een opdracht tot plaatsing in de Canon webshop kunt geven. Het per reader door UvO verstrekte PRNW nummer is nodig voor de melding bij Canon. Bij de optie voor digitale reader moet geen oplage bij UvO opgevoerd worden bij aanmelding, deze wordt achteraf bepaald op basis van het aantal studenten dat de reader heeft besteld via de Canonshop. De student betaalt een vergoeding per reader. Let op, ook hier geldt dat een reader ieder jaar opnieuw aangemeld dient te worden als deze weer gebruikt zal gaan worden.

Voor meer informatie en het beschikbaar maken van readers volg de link naar Hanzeshop Online, zie de pagina van Canon.

Beeld- en geluidmateriaal

Afbeeldingen

• gebruik bij voorkeur je eigen materiaal, dan zijn er geen beperkingen
• gebruik rechtenvrij of Creative Commons-materiaal. Check de voorwaarden bij de CC-licentie (kijk ook eens in Britannica ImageQuest)
  
• In 1 PowerPoint of andere presentatie, mag je bij gebruik van beschermd materiaal max. 50 afbeeldingen gebruiken. Hiervan max. 10 van dezelfde maker en 25 uit hetzelfde werk. 
• Vraag vooraf toestemming aan de uitgever als je meer afbeeldingen wilt gebruiken en leg het bewijs van toestemming en afgesproken vergoeding (ook bij nul euro) vast. Om onder de grens van 50 te blijven, mag je de PPP of ander document niet splitsen.
• ook bij afbeeldingen is bronvermelding altijd verplicht om plagiaat te voorkomen, ook bij eigen werk
  

Heb je vragen of wil je meer informatie?

Neem contact op met het Auteursrechten Informatiepunt.

Kijk ook eens op het Vakblog van Raymond Snijders. Hij schrijft regelmatig over auteursrecht in het onderwijs.