Vuistregels

Overnames ter ondersteuning van het onderwijs

De Auteurswet bepaalt dat ter ondersteuning van het onderwijs gedeelten van een werk gebruikt mogen worden zonder dat eerst toestemming nodig is van de auteursrechthebbende, de maker. Stichting UvO en Vereniging Hogescholen hebben afspraken gemaakt over de omvang en vergoeding van deze gedeelten. Dit zijn de zogenoemde afgekochte korte overnames.

Korte overnames:

• niet-literaire boeken max.10.000 woorden, maar niet meer dan 1/3 van het boek
• tijdschriften, dagbladen max. 8.000 woorden, maar niet meer dan 1/3 van de betreffende aflevering
• literaire geschriften max. 2.500 woorden, of max.100 regels poëzie, maar niet meer dan 1/10 van het werk
• foto's, illustraties, grafieken, tabellen en schema's tellen voor 200 woorden, max. 25 overnemen uit dezelfde publicatie
• uit bladmuziek:
• een liedtekst: max. 1 couplet en 1 refrein;
• notenschrift: max. 5 notenbalken met een max. van 20% van het originele werk.

Let op:

• (digitale) kopieën van deze korte overnames mogen in een digitale leeromgeving worden geplaatst, of worden verspreid onder de studenten die voor het onderwijs ingeschreven staan 
• de bron moet altijd en juist worden vermeld (auteur, jaartal en paginanummer). Bekijk de APA-richtlijnen of de minilecture Bronvermelding
• Het citaat moet worden gebruikt als ondersteuning van de inhoud van de verhandeling, niet als versiering of om op te leuken.
  
• Je mag in het overgenomen werk geen wijzigingen aanbrengen.
  

Langere overnames: vooraf toestemming!

Voor langere overnames moet ieder jaar opnieuw vooraf toestemming worden gevraagd aan de auteursrecht­hebbende en een vergoeding worden betaald. Dat geldt ook voor werk van collega's of van jezelf, bijvoorbeeld als je publicatie al uitgegeven is en je de rechten hebt overgedragen.

Stichting UvO regelt in principe als uitvoeringsinstantie de aanvragen, meldingen en de betaling aan de auteursrechthebbenden. Iedere School heeft een eigen inlogaccount bij UvO om meldingen te doen en bestanden / bewijsexemplaren van readers te uploaden naar Stichting UvO. Op de website vind je ook een woordenteller. 

Rechtstreekse toestemming 

In sommige gevallen kun je ook overwegen om zelf rechtstreeks contact op te nemen met een rechthebbende om toestemming te vragen voor gebruik. Dit geldt niet voor uitgevers vanwege de gezamenlijke afkoopregeling met UvO, maar denk bijvoorbeeld aan bedrijven of instellingen die (jaar)verslagen, rapporten en handleidingen uitbrengen. Je moet dan zelf hiermee de billijke vergoeding overeenkomen, maar deze kan ook nul euro zijn. Bijvoorbeeld als de rechthebbende dit van belang vindt voor onderwijsdoeleinden.

Mocht je zelf toestemming voor overname hebben gekregen, leg dit schriftelijk vast, archiveer het en vermeld bij de overname zelf (reader of bij het bestand op Blackboard) dat er rechtstreeks via rechthebbenden toestemming is ontvangen. Dit bewijs kan de email of brief zijn waarin de andere partij de toestemming verleend voor een vastgestelde of onbeperkte termijn. Wil je materialen meerder jaren gebruiken, houdt er dan rekening mee dat hiervoor ook specifiek toestemming verkregen is.

Stichting UvO: toestemmingsaanvraag, melding en bewijsexemplaren

Een toestemmingsaanvraag voor lange overnames kun je zelf indienen via de webportal van Stichting UvO. Dit dient minimaal 10 dagen voor gebruik/publicatie op BB van het materiaal te gebeuren. Iedere School heeft hiervoor een inlogaccount (op te vragen via aip@org.hanze.nl). Dit is ook de plek waar bewijsexemplaren van readers geüpload moeten worden. Een bundeling van 2 of meer korte overnames die je zelf op BB wilt zetten, wordt ook als reader beschouwd. Daarvan moet je binnen een maand na gebruik een exemplaar uploaden.
Bij de melding heb je de volgende gegevens nodig:

• relatienummer en inlogcode van de school (zie hierboven)
  
• met betrekking tot de overname: 
• ISBN/ISSN
  
• titel van de publicatie waaruit wordt overgenomen
  
• naam van de uitgever
  
• soort publicatie: Boek, Tijdschrift, Overig
  
• jaar van uitgave
  
• het werk is uit de handel : Ja / Nee
  
• totaal aantal pagina's van de publicatie waaruit wordt overgenomen:
  
• Aantal woorden
• Aantal foto's / illustraties
• Aantal grafieken / tabellen
  
• Paginanummers overname (van-tot)
  
• Algemene gegevens:
  
• Oplage (aantal personen dat toegang krijgt tot de overname) 
• Let op: bij een lange overname die je als bestand op Blackboard plaatst gaat het om het aantal personen dat toegang heeft tot de omgeving waar het bestand geplaatst is. Wanneer studenten uit een eerder jaar ook toegang houden tot een course worden deze door UvO dus ook gerekend onder de oplagecijfers.
• Let op2: Bij aanmelding van een reader die je via de Canonshop laat verwerken geen oplage vermelden; dit gaat via printing on demand en wordt op deze cijfers afgerekend.
• Kostenplaats 
  
• Plaatsing op Blackboard: facturering via schoolbudget
  
• Printing on demand via Canon: BFAB277/BB262
  
• Publicatiedatum (datum waarop de overname beschikbaar wordt gemaakt op Blackboard)
  
• Emailadres aanvrager (docent die de aanvraag doet)
  
  

Na verkregen toestemming:

Vermeld de bron in de reader of in de beschrijving op Blackboard; Kies hiervoor een referentiestijl (bijvoorbeeld APA) maar denk in ieder geval aan titel, auteur(s), uitgever, ISBN/ISSN, jaargang en nummer van de aflevering van het tijdschrift.

Neem voor vragen of meer informatie contact op met het Auteursrechten Informatiepunt: aip@org.hanze.nl.

Readers via Canonshop

Bundelingen van artikelen kun je ook aanbieden aan studenten via de Canonshop. Studenten kunnen een papieren exemplaar thuisgestuurd krijgen of een digitaal exemplaar downloaden via Printing on Demand (POD). Deze readers dien je zelf eerst via de portal van Stichting UvO aan te melden voordat je een opdracht tot plaatsing in de Canon webshop kunt geven. Het per reader door UvO verstrekte PRNW nummer is nodig voor de melding bij Canon. Bij de optie voor digitale reader moet geen oplage bij UvO opgevoerd worden bij aanmelding, deze wordt achteraf bepaald op basis van het aantal studenten dat de reader heeft besteld via de Canonshop. De student betaalt een vergoeding per reader. Let op, ook hier geldt dat een reader ieder jaar opnieuw aangemeld dient te worden als deze weer gebruikt zal gaan worden.

Voor meer informatie en het beschikbaar maken van readers volg de link naar Hanzeshop Online, zie de pagina van Canon.

Beeld- en geluidmateriaal

Afbeeldingen

• gebruik bij voorkeur je eigen materiaal, dan zijn er geen beperkingen
• gebruik rechtenvrij of Creative Commons-materiaal. Check de voorwaarden bij de CC-licentie
• In 1 PowerPoint of ander document, mag je bij gebruik van beschermd materiaal max. 25 afbeeldingen (uit dezelfde bron) gebruiken. Vraag vooraf toestemming aan de uitgever als je meer afbeeldingen wilt gebruiken en leg toestemming en afgesproken vergoeding (ook bij nul euro) vast. Om onder de grens van 25 te blijven, mag je de PPP of ander document niet splitsen.
• ook bij het gebruik van afbeeldingen geldt altijd (ook bij eigen materiaal) dat bronvermelding verplicht is om plagiaat te voorkomen
  

Heb je vragen of wil je meer informatie?

Neem contact op met het Auteursrechten Informatiepunt.

Kijk ook eens op het Vakblog van Raymond Snijders. Hij schrijft regelmatig over auteursrecht in het onderwijs.