'Ik wil bijdragen aan een toekomst voor jongeren die alles zijn kwijtgeraakt'

Tien jaar geleden vluchtte Saari Almhamad (38) uit Syrië. Hij woonde vier jaar in Turkije en kwam daarna naar Nederland. Inmiddels zit hij in het laatste jaar van de deeltijdopleiding Social Work aan de Hanze en werkt hij met alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv). Zijn verhaal is er één van veerkracht, betrokkenheid en een groot hart voor jongeren. #levenlangontwikkelen

Tekst: Loes Vader 
Fotobron: Stella Dekker 

In Syrië studeerde Saari Engelse literatuur. Hij werkte als docent op een middelbare school. Hij gaf ook les in Turkije, waar hij vier jaar woonde. “Lesgeven was mijn passie”, vertelt hij. “Maar in Nederland merkte ik, dat ik om als docent te kunnen werken, opnieuw drie jaar een opleiding moest volgen, terwijl de vakken gelijk waren aan die ik in Syrië heb gestudeerd. Daarom heb ik naar een andere opleiding gezocht. Eén die goed aansloot bij mijn persoonlijke en professionele ervaringen. Zo kwam ik bij Social Work terecht.” Saari ontdekte dat de opleiding veel raakvlakken heeft met wat hem al dreef: bijdragen aan de ontwikkeling van jongeren, oog hebben voor hun gedrag, hun achtergrond en de samenleving waarin ze opgroeien.  

Werken met alleenstaande minderjarige vluchtelingen 

Saari werkt inmiddels ruim een jaar op een amv-locatie, waar jongeren wonen die zonder ouders naar Nederland zijn gekomen. “Wij begeleiden hen naar zelfstandigheid”, legt hij uit. “We ondersteunen met school, gezondheid, koken, schoonmaken, afspraken bij instanties en met het vinden van structuur. We werken hier met presentiebenadering, dat betekent dat je tachtig procent van je tijd bij de jongeren bent om te kijken wat ze nodig hebben. Ook in de avond zorgen we voor activiteiten. Er is een ruimte waar ze kunnen studeren en een bibliotheek.” Op een amv-locatie is er, anders dan in een azc, zeven dagen in de week 24 uur per dag begeleiding. 

Zijn ervaring als docent en mentor op een middelbare school komen goed van pas. “In Turkije werkte ik ook met jongeren die trauma’s hadden of nooit onderwijs hadden gehad. Zowel met Turkse jongeren als met jongeren met een vluchtelingenachtergrond. Ik merkte toen al: ze hebben niet alleen kennis nodig, maar vooral aandacht, begrip en geduld. Dat is belangrijker dan cijfers. Dat geldt hier ook. Ik voel me blijer als het gedrag van de jongeren verandert dan dat ze goed op school presteren.” 

De kracht van cultuur en communicatie 

Werken met jongeren uit verschillende landen vraagt cultuursensitief handelen. “Ik werk met jongeren van wel acht verschillende nationaliteiten. We krijgen trainingen over de achtergronden, gewoontes en normen en waarden van de jongeren. Welke religies hebben ze en welke feestdagen vieren ze? Wat in Nederland normaal is, kan voor hen vreemd zijn – en andersom. Soms vertaal ik letterlijk tussen culturen. Ik leg aan collega’s uit dat iets niet onbeleefd is bedoeld, maar dat het in zijn taal gewoon anders klinkt. Zo leren we van elkaar.” Naast Nederlands, Engels en Arabisch spreekt Saari ook een beetje Turks, wat helpt bij het opbouwen van vertrouwen. Bij officiële gesprekken is altijd een tolk aanwezig. “Gelukkig leren jongeren snel en binnen een jaar spreken ze redelijk Nederlands.” 

Theorie en praktijk komen samen 

De opleiding Social Work helpt Saari om zijn werk beter te begrijpen en te verdiepen. “De beroepscode die we leren, zoals respect, integriteit en veiligheid, gebruik ik elke dag. Ook gespreksvaardigheden zoals luisteren, empathie tonen en samenvatten pas ik voortdurend toe. Soms gebruik ik methodieken uit de lessen, zoals een tijdlijn of een sociaal-netwerkkaart om samen hun leven in beeld te brengen. Dat helpt ze om hun eigen verhaal te begrijpen en stappen vooruit te zetten.” 

Omgaan met trauma en vertrouwen 

Veel jongeren hebben traumatische ervaringen. “Sommigen komen uit landen waar oorlog is, hebben familie verloren of gevaarlijke reizen gemaakt”, vertelt Saari. “Ze komen vaak op een illegale manier naar Nederland, ontmoeten slechte mensen, gaan op gammele boten over zee, slapen buiten met kou en hitte. Soms komt dat pas na maanden naar boven, als ze meer tijd krijgen. Als je niets te doen hebt, ga je daarover nadenken. Dat heb ik zelf ook ervaren. Omdat hun toekomst onzeker is, denken ze niet na over belangrijke dingen zoals: wat wil ik studeren, wat voor werk zou ik willen doen, wat zijn mijn dromen? Je blijft hangen in het verleden. Dan is het als hulpverlener belangrijk om nabij te blijven, niet te oordelen en structuur te bieden.”  

Saari heeft geleerd om rustig te reageren en jongeren zelf te laten vertellen wat ze willen delen. Dat geeft hen controle over hun eigen verhaal. “Maar het belangrijkste is eerlijkheid en transparantie. Alleen dan kun je echt vertrouwen opbouwen.” 

Een blik op de toekomst 

Saari zit in zijn laatste studiejaar, hij is bijna afgestudeerd. Omdat hij een relevante baan heeft, doet hij de versnelde route van de opleiding Social Work. Daarnaast heeft hij vrijstelling voor zijn minor omdat zijn studie Engelse literatuur in Nederland wordt gewaardeerd als hbo-diploma. Over vijf jaar hoopt hij anderen te kunnen begeleiden binnen het werkveld. “Ik wil mijn collega’s ondersteunen en mijn kennis delen. Uiteindelijk gaat het erom dat we jongeren helpen om een zelfstandig leven op te bouwen – hier of in hun eigen land.” Hij glimlacht: “Ik wil bijdragen aan een toekomst voor mensen die alles zijn kwijtgeraakt. Als ik zie dat een jongere vertrouwen krijgt, zelfstandiger wordt en zijn dromen weer durft te volgen, dan weet ik dat mijn werk impact heeft.”