Werken aan wat wél werkt – in de praktijk van generatie­armoede

In de Drents-Groningse Veenkoloniën leven zo’n 14.000 gezinnen in langdurige armoede. In veel gezinnen is armoede van generatie op generatie doorgegeven. Hoe helpen we gezinnen dit duurzaam te doorbreken?

Blog: Geerte Dijkstra, projectleider IWP Intergenerationele (armoede) vraagstukken en Evelien Mulder, adviseur CMO STAMM

“Om structurele oplossingen te vinden voor deze hardnekkige problematiek startte begin 2024 de Innovatiewerkplaats Intergenerationele (armoede) vraagstukken, een samenwerking tussen de Hanze en ruim vijftig partners uit de sectoren Wonen, Welzijn en Zorg, gemeenten, onderwijs en ervaringsdeskundigen. Samen vormen zij de Alliantie van Kracht.

Wat is generatiearmoede?

Generatiearmoede houdt in dat armoede van ouder op kind wordt doorgegeven. Het ontstaat uit een langdurig tekort aan kansen, ondersteuning en vertrouwen. Wie opgroeit in armoede, krijgt minder mogelijkheden om mee te doen en leert soms niet vanzelf hoe het anders kan. Maar juist door bewustwording, erkenning en het bieden van nieuwe perspectieven, kunnen patronen worden doorbroken en kan de cirkel worden doorbroken.

Studentenonderzoek naar impact en effectiviteit

De Innovatiewerkplaats Intergenerationele (armoede) vraagstukken is opgericht om inzicht te krijgen in wat er nú al gebeurt in de regio om de cirkel van generatiearmoede te doorbreken. Studenten brengen bestaande initiatieven in kaart, onderzoeken hoe deze worden ervaren door bewoners en professionals, en analyseren wat daadwerkelijk bijdraagt aan verbetering.

Een mooi voorbeeld is een recent praktijkonderzoek in een wijk in Hoogeveen. Studenten onderzochten hoe de zogenoemde ‘huiskamers’ op twee basisscholen beter kunnen aansluiten bij de leefwereld van ouders. Deze huiskamers zijn bedoeld als laagdrempelige ontmoetingsplek waar ouders en professionals met elkaar in gesprek kunnen over opvoeding, school en het dagelijks leven. Op basis van hun bevindingen deden de studenten concrete aanbevelingen om het contact met ouders te versterken en de huiskamers écht tot een verbindende plek in de wijk te maken. Daarbij ging het onder andere om het vergroten van sociaal kapitaal (het netwerk van ouders), opvoedkapitaal (ondersteuning bij opvoedvragen) en mentale veerkracht.

Precies dit type vraagstuk staat centraal in de innovatiewerkplaats: bestaande inspanningen onder de loep nemen, behoeften zichtbaar maken en praktijkgerichte kennis ontwikkelen die direct toepasbaar is.

Waarom juist hier?

De keuze voor de Veenkoloniën is bewust. Het is een gebied met relatief veel armoede, beperkte bereikbaarheid van voorzieningen, en vaak ook wantrouwen richting instanties. Juist hier kunnen studenten een waardevolle rol vervullen. Onze ervaring is bijvoorbeeld dat studenten beter aansluiten bij jongeren met schulden. Dat vergroot de kans op open en eerlijke gesprekken met bewoners. Gesprekken die voor professionals soms moeilijker te voeren zijn. Dit levert waardevolle inzichten op, die bijdragen aan beter begrip en effectievere ondersteuning.

Brede samenwerking, brede leerervaring

De Innovatiewerkplaats Intergenerationele (armoede)vraagstukken is niet gekoppeld aan één specifieke opleiding. Studenten van onder andere de AD Pedagogisch Educatief Professional, Social Work (voltijd en deeltijd), Toegepaste Psychologie en Sociaal Juridische Dienstverlening werken samen met studenten van bijvoorbeeld de RUG-master Ethics of Education en Windesheim Social Work aan onderzoeksvragen uit de praktijk. Want generatiearmoede raakt aan alle levensdomeinen: inkomen, gezondheid, onderwijs, wonen en opvoeding.

Twee keer per jaar starten nieuwe groepen studenten met actuele praktijkvragen van organisaties in de regio. Zo bouwen zij niet alleen kennis op, maar leren ze ook kritisch denken, interdisciplinair samenwerken en omgaan met complexe maatschappelijke vraagstukken.

Lerende evaluatie: stap voor stap verbeteren

De Innovatiewerkplaats maakt deel uit van een langetermijnaanpak. Binnen de Alliantie van Kracht wordt gewerkt aan een meerjarenplan met als doel: over twintig jaar aanzienlijk minder mensen in armoede in de regio. Het gaat daarbij niet om snelle resultaten, maar om duurzame verandering. Centraal staat een lerende evaluatie: een cyclisch proces van onderzoeken, toepassen en bijstellen. Zo bouwen we stap voor stap kennis op over wat écht werkt en wat niet.”

Meer over Intergenerationele (armoede) vraagstukken