Veilig opgroeien: hoe VONK een vuurtje werd

'Iedere ouder kan zijn kind af en toe achter het behang plakken, maar wanneer wordt ouderschap zo moeilijk dat er een onveilige thuissituatie ontstaat?' Susan Ketner is lector bij het lectoraat Integrale Aanpak Kindermishandeling op de Hanzehogeschool, één van de initiatiefnemers van VONK. 'Veilig opgroeien is een belangrijk thema bij de overheid en professionele organisaties en er wordt op allerlei manieren prioriteit aan gegeven. Toch is het een taboe om te praten over de kwetsbaarheid en complexiteit van ouderschap en de dingen die daarin kunnen misgaan. Als ouder praat je er niet over en als professional praat je er óók niet over. En juist door verbinding te zoeken en het gesprek aan te gaan kun je het verschil maken voor een gezin.' 

Meer kracht dan cijfers 

Susan Ketner onderstreept het belang van de verbinding tussen praktijk, beleid, onderzoek en onderwijs en de inbreng van ouders en jongeren. 'In het netwerk horen wij van professionals én van jongeren en ouders zelf wat wel werkt en wat niet. Bij de onderzoeken betrekken we de mensen om wie het gaat als volwaardige onderzoekspartners. We komen niet met een dik onderzoeksrapport. In bijeenkomsten, factsheets, video's en podcasts tonen we hoe professionals en studenten het gesprek kunnen aangaan en het verschil kunnen maken. Ervaringsverhalen hebben meer kracht dan cijfers.' 

Schaduwkanten van ouderschap 

Mirjam Wijnja maakte de afgelopen jaren met Meinoud Sportel en leernetwerk VONK drie documentaires en een serie podcasts over 'de schaduwkanten van ouderschap'. Mirjam was vijftien jaar hulpverlener toen ze haar eigen onderneming startte als social designer. 'Met het idee voor de documentaires liep ik al een tijd rond, toen ik er vanuit VONK mee aan de slag kon. De uitdaging was toen vooral: hoe kom ik aan mensen die hun verhaal willen vertellen. Ik had nooit gedacht dat mijn telefoon twee weken roodgloeiend zou staan, na de oproep op sociale media. Dat laat zien hoe het thema leeft en hoe mensen hun verhaal willen delen. In de video's vertellen ouders en kinderen hun verhaal zonder context van deskundigen. We laten zien dat het allemaal zo zwart-wit niet is, maar dat iedereen met kinderen de schaduwkanten van ouderschap kent en dat deze van lichtgrijs tot pikzwart kunnen zijn. Als hulpverlener heb ik vijftien jaar gewacht om jongeren te vragen: werkt het wat ik doe? Je kunt ontzettend veel leren als je die vraag wel stelt en het levert geweldige gesprekken op. Opvoeding is iets van ons allemaal. Als ouder hoef je niet alles alleen te doen. In de eerste video zegt een moeder: Als iedereen bijdraagt aan de opvoeding, ontslaat mij dat van de plicht om perfect te zijn.' 

Veer-Krachtige ouders 

Ervaringsdeskundig professional Ilona Slomp vertelt in de eerste documentaire haar persoonlijke verhaal. Ze is moeder van twee meiden waarvan de jongste met 27 weken werd geboren. 'Eén op de drie ouders ontwikkelt PTSS (posttraumatische stress-stoornis) na het meemaken van een complex geboorteverhaal', vertelt Ilona. 'Per jaar gaat het in Nederland om zo'n 12.000 kindjes die prematuur, te licht of ziek op de wereld komen en vaak maanden in het ziekenhuis moeten blijven. Mijn jongste dochter woog 735 gram bij de geboorte. Ze lag acht weken in het UMCG op de NICU, de intensive care voor baby's, en daarna nog acht weken in het ziekenhuis in Emmen. Toen ze een week thuis was, met sondevoeding, moest ik weer aan het werk. Op de automatische piloot en vanuit mijn hoofd heb ik mijn werk als gezinshulpverlener weer opgepakt. Achteraf kwam ik erachter dat ik mijn gevoel compleet negeerde. Ik was toch niet ziek? Van de bedrijfsarts kreeg ik ook weinig erkenning. Pas toen mijn oudste dochter problemen kreeg, ben ik met mijn eigen verwerking aan de slag gegaan. Daardoor ben ik met een andere blik naar hulpverlening gaan kijken en is mijn werkwijze gekanteld. Want door mijn eigen ervaring en mijn professionele achtergrond als gezinshulpverlener binnen de kind(er)en jeugdpsychiatrie besefte ik dat we ons veel meer bewust moeten zijn van de impact van een complex geboorteverhaal op het hele gezin.' 

Ilona richtte Veer-Krachtige Ouders op en geeft workshops en trainingen om meer bewustzijn over te vroeg geboren baby's te ontwikkelen bij zorgprofessionals. 'Het fundament voor een kansrijke start van je kindje wordt in de eerste duizend dagen gelegd. Investeren in het psychisch welbevinden van ouders biedt het kind een kansrijkere toekomst.' 

Vuurtje 

Lector Susan Ketner: 'VONK is een vuurtje geworden, maar heeft wel zuurstof nodig om te blijven branden. Corona heeft de zuurstof het wel beperkt, maar we houden het vuurtje brandend. Ik kijk uit naar de eerste bijeenkomst van het leernetwerk VONK over professionele nabijheid en professionele afstand.

Wil je meer informatie over Leernetwerk Veilig Opgroeien VONK, de documentaires of de podcasts? Neem dan contact op met projectleider Suzanne Kuik van de Academie voor Sociale Studies van de Hanzehogeschool, [email protected].