‘Ik heb van vrijwilligers al gehoord dat ze de werkinstructie heel handig vinden'

Demi Meijerink is studente Sociaal Juridische Dienstverlening. Ze deed onderzoek bij Vluchtelingenwerk Emmen naar asielaanvragen met als motief bekering en afvalligheid. Op basis van dit onderzoek stelde ze een werkinstructie op voor vrijwilligers die de asielzoekers voorbereiden op het gehoorgesprek met de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

Het Vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties bepaalt dat vluch­telingen en asielzoekers niet mogen worden teruggestuurd naar een land waarin ze gevaar lopen. Ook behandelt het Vluchtelingenverdrag de criteria om als vluchteling aangemerkt te kunnen worden. Zo moet er sprake zijn van een vervolgingsgrond. Een van de vervol­gingsgronden is godsdienst. Asielzoe­kers kunnen in Nederland een aanvraag voor asiel doen met als motief bekering, afvalligheid, atheïsme en geloofsverdie­ping. De IND beoordeelt deze aanvraag. Hiervoor gaan ze met de asielzoekers in gesprek. Vrijwilligers van Vluchtelingen­werk helpen de asielzoekers zich op dit gehoor voor te bereiden.

Werkinstructie

‘De medewerkers van de IND gebruiken tijdens het gehoor een werkinstructie’, legt Demi uit. ‘In mijn onderzoek heb ik deze werkinstructie van de IND bestu­deerd en dit omgezet in een werkin­structie voor de vrijwilligers. Die vrijwil­ligers zijn soms totaal niet juridisch geschoold, ze komen bijvoorbeeld uit de verpleging. Aan de hand van de werk­instructie kunnen ze zich verdiepen in het onderwerp en stap voor stap met de asielzoekers de vragen doornemen die ze kunnen verwachten. Wie bekeerd is tot een ander geloof, moet bijvoorbeeld bij de IND kunnen uitleggen wat het motief hiervoor was en hoe het proces is gegaan, moet kunnen aantonen dat hij of zij enige kennis heeft van het nieuwe geloof, moet kunnen uitleggen wat het nieuwe geloof voor hem of haar betekent en wat het effect is op het dagelijkse leven. Ik heb me verbaasd over de grote hoeveelheid vragen die een asielzoeker moet beantwoorden. Je wordt niet gauw geloofwaardig geacht. En de vragen zijn niet makkelijk. Ik weet niet of het mij zou lukken. Daar komt nog bij dat deze mensen schaamte kunnen voelen en angstig kunnen zijn. In hun eigen land worden hun opvattingen niet getolereerd. Het is pittig om daar openlijk over te praten met iemand die je niet kent.’

Beter voorbereiden

Dankzij de werkinstructie kunnen de vrijwilligers van Vluchtelingenwerk de asielzoekers beter voorbereiden op het gesprek. ‘Ik heb van vrijwilligers al gehoord dat ze de werkinstructie heel handig vinden. Het is een digitaal document geworden waar de vrijwilligers makkelijk bij kunnen. Er staan ook linkjes in naar relevante achtergrondinformatie. Eigenlijk is iedereen er heel erg over te spreken.’

Dit verhaal komt uit de werkveldkrant Rechtstreeks van het Instituut voor Rechtenstudies (SIRE). Wil je de volledige krant ontvangen, neem dan contact op met Selma Veltens via [email protected]