Hackathon Reaction: een uniek onderwijsexperiment

Het event werd georganiseerd door G-ROND in samenwerking met het lectoraat Ondernemen in Verandering (een samenwerking tussen Hanzehogeschool Groningen en het Alfa-college) en het lectoraat Biobased Business Valorization van de Hanzehogeschool Groningen, in opdracht van de Stichting Reaction. G-ROND is een samenwerkingsverband tussen de Hanzehogeschool Groningen, het Alfa-college, Noorderpoort, de gemeente Groningen, de provincie Groningen en 21 bedrijvenpartners die samen de handen ineen slaan voor de omschakeling naar een circulaire economie. De hackathon op 5 december werd geopend door wethouder Kirsten de Wrede, bestuurders Enno van der Werff van het Alfa-college en Annemarie Hannink van de Hanzehogeschool Groningen, en regisseur Kees Brouwer. 

 
Re-action: wat willen we nog minder?

Kees Brouwer, documentairemaker bij de VPRO, maakte in 2021 een indringende documentaire 'Reaction’ over de onverzadigbare consumptiemaatschappij. Het idee: een winkelketen van onafhankelijke, duurzame ondernemingen die elkaar versterken. Naar aanleiding van die documentaire meldden honderden bevlogen, veelal kleine, ondernemers zich. De stichting Reaction bestaat inmiddels uit meer dan 800 ondernemers die op een verantwoorde, duurzame wijze producten en diensten maken als alternatief voor de wegwerpmaatschappij. Onder het motto "wat willen we nog minder?" is de Reaction een hoopvolle keten van verandering.

Een stem geven in de toekomst 

Kees Brouwer is de aanjager achter Reaction.“Ondernemers aangesloten bij de stichting Reaction hebben de realistische instelling om het anders te gaan doen, ze proberen het verschil te maken. Na 2,5 jaar zijn we toe aan een volgende stap. De ondernemers hebben stuk voor stuk mooie, inspirerende verhalen maar zitten nu te veel verstopt in ‘achterstraatjes’. Wij hebben een digitaal clubhuis nodig, oftewel een platform om ze zichtbaar te maken en een stem te geven in de toekomst”, vertelt Kees Brouwer.   

Kees kwam in contact met Egbert Dommerholt, lector Biobased Business Valorization. Egbert Dommerholt: “Kees kwam met de vraag of ik een platform kon bouwen voor alle duurzame ondernemers. Ik kan dat niet, maar ging kijken of we mensen kunnen vinden die dit wel kunnen. Na overleg met Alexander Grit, lector Ondernemen in Verandering, en Marieke Stuurwold, programmamanager van G-ROND, is het idee voor een hackathon ontstaan. En nu staan we hier. Fantastisch dat studenten ook zo enthousiast hebben meegewerkt, ook in de organisatie van het event. In alle opzichten is dit voor mij nu al geslaagd.” 

Marieke Stuurwold onderstreept het belang van een netwerk om de verbinding met elkaar te krijgen: ”Je hebt heel veel kleinere platforms, bijvoorbeeld voor het uitwisselen van reststromen, maar zo'n platform met al die functionaliteiten die alle ondernemers graag willen zien, een marktplaats voor kennisdeling en verbinding, is er nog niet. Dat gaan we vandaag met z'n allen ontwerpen.” 

Kracht van multidisciplinaire samenwerking

Volgens CvB-lid Enno van der Werff van het Alfa-college is het juist belangrijk om studenten te laten meewerken aan de ontwikkeling van het platform: “Duurzaamheid is een van de strategische speerpunten van het Alfa-college. Wij kunnen niet anders dan het thema terug te laten komen in het curriculum en dat willen wij heel praktijkgericht doen. Het is fantastisch voor onze studenten om op deze manier met dit thema in aanraking te komen en een heel mooi voorbeeld van samenwerking tussen mbo en hbo.” 

De studenten die meedoen aan de hackathon zijn afkomstig van acht verschillende mbo- en hbo-opleidingen, o.a.  Marketing en Communicatie, Bedrijfskunde, Software Developer, Human Technology, Commerciële Economie, Facility Management en de minor Consumentengedrag 3.0. CvB-lid Annemarie Hannink van de Hanzehogeschool Groningen geeft aan dat de studenten tijdens de hackathon de kracht zullen ervaren die ontstaat als verschillende opleidingen en dus disciplines gaan samenwerken aan een ingewikkeld probleem. “Dit ‘co-creëren’, waarbij alle kennis die er is samen wordt gebracht, maakt het proces en het uiteindelijke resultaat veel rijker”, volgens Annemarie Hannink.  

De hackathon is opgezet en ontwikkeld als model voor toekomstige samenwerking tussen het mbo en het hbo. Studenten van de opleiding Communication & Multimedia Design hebben dit concept concreet vormgegeven door middel van toegepast onderzoek. “Dit is nog niet eerder in het Noorden gedaan. Wat dat betreft is dit een uniek onderwijsexperiment”, zegt Marieke Stuurwold van G-ROND.   

Van lineaire naar circulaire economie 

Naast de genoemde kennisinstellingen, heeft ook de gemeente Groningen zich aangesloten bij G-ROND. Wethouder Kirsten de Wrede van de Gemeente Groningen benadrukt dat de verbinding zoeken met elkaar essentieel is:  “De overgang van een lineaire naar een circulaire economie kunnen we als overheid niet alleen. Inwoners, overheden, bedrijven maar ook onderwijs moeten meedoen. En dat gaat in de Noordelijke regio heel goed”. 

De Hanzehogeschool Groningen wil bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken, waaronder aan een circulaire economie. Dit doen we door middel van praktijkgericht onderzoek vanuit verschillende lectoraten. Alexander Grit: "Voor de realisatie van een circulaire economie zijn innovatieve samenwerkingsverbanden essentieel. Dit vereist een intensiever overleg en een vernieuwde vorm van samenwerking, waarbij ook partijen betrokken zijn die traditioneel gezien niet direct met elkaar zouden communiceren. We voorzien bijvoorbeeld dat logistieke organisaties op een andere manier gaan samenwerken met producenten en consumenten, resulterend in nieuwe en onverwachte verbindingen. Deze veranderingen zullen niet alleen leiden tot circulariteit, maar ook tot de vorming van nieuwe gemeenschappen. Het opzetten van nieuwe platforms is daarom van cruciaal belang om deze ontwikkelingen te faciliteren. De exacte vorm van deze platforms is momenteel nog onbekend, en daarom roepen we vandaag studenten op om met ons mee te denken over deze toekomstige structuren." 

Nog meer baanbrekende ideeën

De studenten zijn in teams aan de slag gegaan met het ontwikkelen van prototypes voor een platform. De opdracht was om een platform te ontwikkelen dat voor iedereen gebruiksvriendelijk is. Doel van het platform is dat deze ondernemers niet alleen beter gevonden worden, maar dat ze zelf ook eenvoudig de verbinding kunnen opzoeken met elkaar. Kees Brouwer: “We willen dat de ondernemers gestimuleerd worden om te sparren en te brainstormen met elkaar. Als je al die krachten bundelt, kunnen er nog meer ideeën ontstaan die baanbrekend kunnen zijn”. 
 
Aan het eind van de dag deelden de studenten hun visuele concepten met de jury in een korte pitch. Een van deze concepten won uiteindelijk de hoofdprijs, maar alle concepten worden uiteindelijk ter overweging meegenomen in de uiteindelijke ontwikkeling van het platform. Het was nog lastig voor de jury om een winnaar te kiezen. Er waren veel waardevolle ideeën, zoals een database van spullen om binnen het platform te delen, het gebruik van AI om ondernemers met elkaar te verbinden, en introducties voor nieuwe leden. 

 
Iedereen is een winnaar 

Uiteindelijk was groep 4 de winnaar. Volgens Egbert Dommerholt was hun visie de doorslaggevende factor: “Groep 4 gaf duidelijk aan dat het platform niet bedoeld is om commercieel te zijn, maar juist dat het doel is om een maatschappelijk probleem op te lossen. Dat is precies de focus die we nodig hebben.” Groep 4 mocht als winnaars kiezen uit allerlei duurzame producten die aangeboden werden door G-ROND. Maar er was nog een verrassing, waardoor alle studenten winnaars werden. Kees Brouwer kondigde aan dat hij alle studenten de kans bood om stakeholder te worden van Reaction, om met hun kunde en kennis bij te dragen aan het platform. Daarbij kwam ook een uitnodiging om naar het Media Park in Hilversum te komen om bij te dragen aan het vervolg van de Reaction.