'Ik hoop dat de werkers in de jeugdzorg weer plezier krijgen in hun werk'

Projectteam “Van Bureaucrazy naar Carehappy” neemt gemeente Peel en Maas de regio in met Hendig. 

De Hanzehogeschool Groningen doet sinds 2020 onderzoek naar regeldruk rond Wmo-aanbestedingen. Zorgaanbieders ervaren veel (administratieve) last wat leidt tot minder motivatie en werkplezier van zorgmedewerkers. Margreet Boersma, lector Duurzaam Financieren en Ondernemen van de Hanzehogeschool Groningen, vertelde dat het projectteam op zoek is gegaan naar mooie voorbeelden uit gemeenten waarin de zorgverlener veel ruimte krijgt om passende zorg te leveren. Zo kwam het projectteam in contact met de Gemeente Peel en Maas, die bezig is met een pilot genaamd "Hendig" voor de jeugdzorg. In Hendig werken de gemeente en zorgaanbieders samen om tot goede zorg te komen voor de inwoners van de gemeente. Deze werkwijze biedt vele voordelen. Zo wordt het papierwerk voor zorgprofessionals geminimaliseerd, waardoor zij meer tijd hebben om met de jeugdigen aan de slag te gaan. Verantwoording is beperkt tot het minimale en vindt vooral plaats in de relatie tussen de zorgaanbieders onderling en tussen de gemeente en zorgaanbieders. Tijdens de tweedaagse nam het project dit voorbeeld uit de gemeente Peel en Maas mee de regio in. Ze bezochten gemeente Veendam, de gemeente Het Hogeland en stichting Phusis in Dwingeloo. Tijdens de bezoeken werd er veel uitgewisseld, gespard over herkenbare situaties en van elkaar geleerd.  

Inspiratie uit Veendam en Limburg 

In Veendam zijn zorgaanbieders verenigd in JEP, een zorgcollectief voor jeugdhulp. Sinds 1 april 2023 is JEP verantwoordelijk voor de ambulante jeugdhulp in Veendam. Dit houdt in dat zij vaststellen of en welke hulp een jeugdige nodig heeft, en wanneer dit het geval is, zij dit binnen een samenwerkend geheel van 14 zorgaanbieders uitvoeren. Maarten Wetterauw, bestuurder bij Molendrift GGZ en een van de JEP deelnemers, vertelt: "Het draait vooral om hoe we het werk zo kunnen organiseren dat jeugdhulpprofessionals alle ruimte krijgen. Dat is tegenwoordig niet zo gebruikelijk meer, met alle regels en schotten in de zorg. Als je je samen daaraan irriteert, dan kun je het hebben over verschil maken en welke stappen kun je daarin zetten? Zodat je op een leuke manier kunt ontwikkelen en niet vastloopt." Hij voegt eraan toe: "We streven naar betere kwaliteit van zorg, direct goed ingestoken hulp, meer op maat, korter, leuker en goedkoper! We doen dat ook vooral door kennis van achter naar voren te halen."  

Tijdens een bijeenkomst gingen vertegenwoordigers van de pilot Hendig en van JEP met elkaar in gesprek. Wetterauw benadrukt: "We wisselen vooral kennis uit over hoe we het inhoudelijk en organisatorisch doen en hoe je de omgeving daarin meekrijgt" JEP en Hendig herkennen veel in elkaars verhalen. Wetterauw merkt op: "Er zijn veel programma's vanuit de Rijksoverheid onder de vlag van 'Ontregel de zorg'. Eigenlijk zien we daar weinig voortgang. Zowel bij Hendig als bij JEP zien we die voortgang wel." 

Ruimte voor de zorgprofessional vinden in de samenwerking  

Op de dinsdagochtend voer het Inspiratietoerke naar de bossen van Dwingeloo, waar de gemeente Peel en Maas, en de projectgroep Van Bureaucrazy naar Carehappy op een locatie van zorginstelling Phusis kennismaakten met de leergang Relationeel Vakmanschap. Deze leergang heeft deelnemers vanuit zorgorganisaties, gemeenten en zorgkantoren. Binnen de leergang staat de vakmens centraal: niet zozeer als functionaris die procedures en systemen vanuit de eigen organisatie vertegenwoordigt maar allereerst als mens.  

Gert Schout, de leergangbegeleider, is met zijn onderzoek en advieswerk veel bezig met “het blauwe monster in de zorg”. Hij zegt dat organisaties de laatste jaren meer gericht zijn op controle en beheersing van kosten en risico's, bekend als de 'blauwe aanpak', met veel nadruk op protocollen en meetbare resultaten. Bij de gemeente Peel en Maas staan juist vertrouwen en vakmanschap centraal.   

De ontmoeting met de gemeente Peel en Maas stemt Bart de Bruin, oprichter en bestuurder van Stichting Phusis, positief: "Dan hoor ik dat er ook andere bewegingen in Nederland zijn die echt veel lijken op de dingen die wij doen. Dat geeft mij hoop en vertrouwen voor de toekomst.  Hij vervolgt: "Het is veel effectiever om samen te werken en te kijken wat we voor elkaar kunnen betekenen. Dat de overheid een pot geld beschikbaar stelt zonder indicatie voor een groep mensen, zoals dat bij Hendig het geval is, dat is echt uniek! Ik hoop dat we in Nederland een heroverweging kunnen maken van hoe ons zorgsysteem is opgebouwd. Dit soort werkwijzen zoals binnen Hendig en Phusis moeten meer gezien worden door beleidsmakers en ministeries. Ik hoop dat ze deze manier van werken meer ruimte geven en minder geld blijven steken in het oude zorgsysteem in Nederland." 

Samen impact maken 

"De tweedaagse vond ik heel leuk en interessant!" zegt Anouk Swinkels, zorgverlener in de gemeente Peel en Maas. "Iedereen had zijn eigen verhaal en belevingswereld. Wat zijn onze raakvlakken en wat zijn succesfactoren? Dat maakte deze tweedaagse echt tof!" 

Tijdens de tweedaagse werd duidelijk hoe belangrijk het is om deze nieuwe werkwijze beter onder de aandacht te brengen. Mensen bij de gemeenten en zorgprofessionals zitten soms zo vast in ‘het systeem’ dat de inwoner die hulp nodig heeft hier vaak de dupe van is. Boersma benadrukt dat steeds meer gemeenten en zorgaanbieders elkaar kunnen helpen om tot een echt partnerschap te komen. “Ik hoop dat dat de impact is van ons project Van Bureaucrazy naar Carehappy en dat ook de tweedaagse hieraan heeft bijgedragen."  

Lees hier meer over Hendig

“We hebben bijna alle bureaucratie onnodig verklaard”