Morele handelings­verlegenheid bij (vermoedens van) kindermishan­deling

Doel van dit onderzoek is om sociaal werkers meer ethisch competent te maken om met deze situaties van handelingsverlegenheid bij (vermoedens van) kindermishandeling om te gaan.

Hoe kunnen (aankomende) sociaal werkers via opleiding díe competenties verwerven die nodig zijn om morele handelingsverlegenheid bij (vermoedens van) kindermishandeling te hanteren? 
Sociaal werkers blijken vaak wel in staat om situaties van morele handelingsverlegenheid te herkennen maar weten dit niet goed om te zetten in ethisch competent handelen. Op grond van onderzoek naar deze vormen van handelingsverlegenheid zullen didactische werkvormen worden ontwikkeld om deze te hanteren.

Morele handelingsverlegenheid kenmerkt zich door enerzijds een moreel appel om actief te handelen en anderzijds terughoudendheid om aan dit appel tegemoet te komen. Op grond van de oorzaken van deze terughoudendheid zijn drie typen morele handelingsverlegenheid onderscheiden, namelijk 1) rolverwarring, 2) onzekerheid over de morele voorkeur van beschikbare handelingsalternatieven en 3) handelingstekort.     

Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat morele handelingsverlegenheid kan leiden tot schendingen van de professionele integriteit in het geval zij voortduurt of door (procedure)dwang van buitenaf wordt opgeheven. Soms blijkt het moreel appel te ‘verdampen’ omdat bijvoorbeeld het gezin uit beeld verdwijnt. Morele handelingsverlegenheid kan ook de opmaat vormen naar moreel verantwoord handelen en morele vorming.

Het ethisch competent maken van sociaal werkers draagt eraan bij dat zij de op hen aangewezen kinderen en hun ouders beter kunnen ondersteunen en zelf meer weerbaar worden tegen ‘morele overspannenheid’ (moral distress). Een ethisch competente sociaal werker is in staat om situaties van oplopende morele spanning te herkennen, is zich er bewust van en kan reflecteren op morele dilemma’s en kan hier, in dialoog met anderen, naar handelen en beslissen in de praktijk.

De opbrengsten aan didactische werkvormen zullen worden verwerkt in het curriculum van sociale studies en een plek krijgen in introductie- en bijscholingsprogramma’s van betrokken partijen zoals de Raad van de Kinderbescherming, CMzorg en de Jeugdbescherming.