WINST-project zet familie ervarings­deskundigen in als onderzoekers

Er zijn drie onderliggende vragen: 1) Op welke manier kunnen familie-ervaringsdeskundigen bijdragen aan het verbeteren en versterken van de samenwerking tussen de cliënt, naasten en professionals (i.e. samenwerking in de triade); 2) Wat hebben familie-ervaringsdeskundigen nodig om deze bijdrage te kunnen leveren; 3) Welke invloed heeft dat op de door cliënten en hun naasten ervaren kwaliteit van zorg en welbevinden?

Dit project biedt de kans om in het huidige werkveld specifiek aandacht te hebben voor de rol die naasten vervullen in het leven van cliënten, en de wijze waarop de familie-ervaringsdeskundige hier een rol in kan spelen. Beide rollen zijn momenteel nog onderbelicht.

De huidige personeelstekorten in de zorg, en de maatregelen i.v.m. Corona, vormen hierbij een risico voor de betrokkenheid en tijd die zowel de professionals, als cliënten en naasten aan deelname aan dit project kunnen besteden. Wij passen onze onderzoeksmethode hier steeds op aan.

Het doel van dit praktijkgerichte onderzoeksproject is het verbeteren van de kwaliteit van zorg en welbevinden van cliënten met ernstige en langdurige psychiatrische beperkingen en hun familie/naasten/mantelzorgers (hierna aangeduid als 'naasten') door het verbeteren en versterken van de samenwerking tussen cliënten, hun naasten en professionele zorgverleners door middel van inzet van familie-ervaringsdeskundigen. 

We kiezen in dit project voor actieonderzoek, dat uitgaat van een op verandering gerichte benadering waarbij in actieleersessies op casus-niveau voortdurend gezamenlijk wordt geëvalueerd, geleerd en bijgesteld, waardoor inzicht wordt verkregen in wat werkt en niet werkt. Ervaringen uit de praktijk worden in dit proces gekoppeld aan informatie uit de wetenschappelijke literatuur en evidence based- en best-practices. We gebruiken hiervoor de Plan-Do-Check-Act (PDCA)-cyclus (zie plan van aanpak).

Dit project resulteert in een handleiding voor de implementatie van inzet van familie-ervaringsdeskundigheid voor (het netwerk van) GGZ-cliënten met een WLZ indicatie, die ook relevant is voor GGZ-cliënten in langdurige verblijfvoorzieningen met een WMO-indicatie.

De resultaten van de eerste projectperiode zijn drieledig:

In de deelnemende teams heeft het onderzoek bijgedragen aan expliciete aandacht voor familie en familie-ervaringsdeskundigheid. Zeker in deze Corona-periodes, is dat enorm waardevol. Veel contactmomenten die door de organisaties normaliter voor cliënten en naasten georganiseerd worden gaan niet door en de mogelijkheden om familie en naasten op bezoek te krijgen, dan wel zelf te bezoeken zijn in de afgelopen tijd nogal eens beperkt en soms helemaal niet mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan de situatie als een afdeling in quarantaine moet vanwege besmettingen. En door de druk die dat geeft bij alle partijen kan de aandacht voor contact in de triade er dan bij inschieten. Middels dit project blijft het onderwerp naasten en familie, en het vormgeven van dat contact, heel nadrukkelijk op de agenda.

Ten tweede hebben we in deze eerste projectperiode een goed zicht gekregen op de stand van zaken ten aanzien van kennis over, bekendheid met en het inzetten van familie-ervaringsdeskundigheid en familie-ervaringsdeskundigen in de samenwerking tussen cliënten, hun naasten en woonbegeleiders, in de deelnemende organisaties. Daarbij hebben we nu ook helder op welke manier er binnen beide organisaties door de familie-ervaringsdeskundigen zelf gedacht wordt over en uitvoering gegeven wordt aan hun functie. Dit vormt, samen met de input uit punt 3 hieronder, een belangrijke basis voor de ontwikkeling van het draaiboek.

Ten derde hebben er in december 2021 twee actieleersessies plaatsgevonden met ervaringsdeskundigen, naasten en medewerkers, waarin de verschillende perspectieven op familie-ervaringsdeskundigheid en de kennis hierover goed voor het voetlicht zijn gekomen.

Vanuit interviews en de twee actieleersessies komt naar voren dat indien er actief wordt samengewerkt in de triade, dit vaak mooie resultaten oplevert. Als men onderling korte lijntjes heeft en het contact goed verloopt dan signaleren hulpverleners en/of naasten het bijvoorbeeld tijdig als het met een cliënt even niet zo goed gaat. Ook voelen naasten zich meer begrepen. De FEd speelt hierin dan vaak een ondersteunende rol, kijkt samen met naasten naar hun eigen herstel en wat zij nodig hebben in het omgaan met de kwetsbaarheid van de cliënt/hun dierbare.

In de komende projectperiode wordt samen met ervaringsdeskundigen, cliënten, naasten en woonbegeleiders gewerkt aan de ontwikkeling van een draaiboek voor de implementatie van familie-ervaringsdeskundigheid in de deelnemende organisaties om zo het triadisch werken methodisch vorm te geven en te versterken.

Hanze Authoring site > Dutch (Netherlands) > KC CaRES > Maatschappelijke participatie > WINST

Hanze Research Project Page

Menutitel

WINST

Paginatitel

WINST

Plaats van de pagina in het menu (navigation term)

Maatschappelijke participatie van mensen met psychische beperkingen

Begindatum project

1-1-2021

(Verwachte) einddatum project

1-5-2023

Preview van cover foto

Omschrijving (voor zoekmachines)

Korte introductietekst

​Het doel van dit praktijkgerichte onderzoeksproject is inzicht krijgen in de manier waarop familie-ervaringsdeskundigen de samenwerking tussen cliënten met ernstige en langdurige psychische kwetsbaarheid, hun naasten/mantelzorgers en professionals kunnen verbeteren en versterken. En welke invloed dat heeft op de door alle betrokkenen ervaren kwaliteit van zorg en welbevinden. 

Pagina-inhoud

WINST, Werken In het Netwerk en STeunsysteem van mensen met een ernstige psychische kwetsbaarheid, is een project van het lectoraat Maatschappelijke participatie van mensen met psychische beperkingen. Dit project wordt gefinancierd door ZonMw, Lentis en GGZ Friesland. In dit project staat het verder ontwikkelen van werken in de triade centraal. Die triade bestaat uit de cliënt met een psychische beperking, zijn of haar naaste(n) en de professional. De rol van de familie-ervaringsdeskundige in het versterken van deze triade heeft onze specifieke aandacht. Bijzonder aan het WINST-project is de inzet van familie-ervaringsdeskundigen als onderzoekers.

Titel overzichtsblok

Onderzoek

Vraagstelling

Er zijn drie onderliggende vragen: 1) Op welke manier kunnen familie-ervaringsdeskundigen bijdragen aan het verbeteren en versterken van de samenwerking tussen de cliënt, naasten en professionals (i.e. samenwerking in de triade); 2) Wat hebben familie-ervaringsdeskundigen nodig om deze bijdrage te kunnen leveren; 3) Welke invloed heeft dat op de door cliënten en hun naasten ervaren kwaliteit van zorg en welbevinden?

Dit project biedt de kans om in het huidige werkveld specifiek aandacht te hebben voor de rol die naasten vervullen in het leven van cliënten, en de wijze waarop de familie-ervaringsdeskundige hier een rol in kan spelen. Beide rollen zijn momenteel nog onderbelicht.

De huidige personeelstekorten in de zorg, en de maatregelen i.v.m. Corona, vormen hierbij een risico voor de betrokkenheid en tijd die zowel de professionals, als cliënten en naasten aan deelname aan dit project kunnen besteden. Wij passen onze onderzoeksmethode hier steeds op aan.

Doel

Het doel van dit praktijkgerichte onderzoeksproject is het verbeteren van de kwaliteit van zorg en welbevinden van cliënten met ernstige en langdurige psychiatrische beperkingen en hun familie/naasten/mantelzorgers (hierna aangeduid als 'naasten') door het verbeteren en versterken van de samenwerking tussen cliënten, hun naasten en professionele zorgverleners door middel van inzet van familie-ervaringsdeskundigen. 

We kiezen in dit project voor actieonderzoek, dat uitgaat van een op verandering gerichte benadering waarbij in actieleersessies op casus-niveau voortdurend gezamenlijk wordt geëvalueerd, geleerd en bijgesteld, waardoor inzicht wordt verkregen in wat werkt en niet werkt. Ervaringen uit de praktijk worden in dit proces gekoppeld aan informatie uit de wetenschappelijke literatuur en evidence based- en best-practices. We gebruiken hiervoor de Plan-Do-Check-Act (PDCA)-cyclus (zie plan van aanpak).

Dit project resulteert in een handleiding voor de implementatie van inzet van familie-ervaringsdeskundigheid voor (het netwerk van) GGZ-cliënten met een WLZ indicatie, die ook relevant is voor GGZ-cliënten in langdurige verblijfvoorzieningen met een WMO-indicatie.

Onderzoekslijn

Het Lectoraat Maatschappelijke participatie van mensen met psychische beperkingen is penvoerder van dit project. Dit lectoraat houdt zich bezig met onderzoek en innovatie in de langdurende zorg in de GGZ en het sociaal domein. De focus van het lectoraat ligt op sociale inclusie en maatschappelijke participatie van deze doelgroep.

Onderzoeksresultaten

De resultaten van de eerste projectperiode zijn drieledig:

In de deelnemende teams heeft het onderzoek bijgedragen aan expliciete aandacht voor familie en familie-ervaringsdeskundigheid. Zeker in deze Corona-periodes, is dat enorm waardevol. Veel contactmomenten die door de organisaties normaliter voor cliënten en naasten georganiseerd worden gaan niet door en de mogelijkheden om familie en naasten op bezoek te krijgen, dan wel zelf te bezoeken zijn in de afgelopen tijd nogal eens beperkt en soms helemaal niet mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan de situatie als een afdeling in quarantaine moet vanwege besmettingen. En door de druk die dat geeft bij alle partijen kan de aandacht voor contact in de triade er dan bij inschieten. Middels dit project blijft het onderwerp naasten en familie, en het vormgeven van dat contact, heel nadrukkelijk op de agenda.

Ten tweede hebben we in deze eerste projectperiode een goed zicht gekregen op de stand van zaken ten aanzien van kennis over, bekendheid met en het inzetten van familie-ervaringsdeskundigheid en familie-ervaringsdeskundigen in de samenwerking tussen cliënten, hun naasten en woonbegeleiders, in de deelnemende organisaties. Daarbij hebben we nu ook helder op welke manier er binnen beide organisaties door de familie-ervaringsdeskundigen zelf gedacht wordt over en uitvoering gegeven wordt aan hun functie. Dit vormt, samen met de input uit punt 3 hieronder, een belangrijke basis voor de ontwikkeling van het draaiboek.

Ten derde hebben er in december 2021 twee actieleersessies plaatsgevonden met ervaringsdeskundigen, naasten en medewerkers, waarin de verschillende perspectieven op familie-ervaringsdeskundigheid en de kennis hierover goed voor het voetlicht zijn gekomen.

Vanuit interviews en de twee actieleersessies komt naar voren dat indien er actief wordt samengewerkt in de triade, dit vaak mooie resultaten oplevert. Als men onderling korte lijntjes heeft en het contact goed verloopt dan signaleren hulpverleners en/of naasten het bijvoorbeeld tijdig als het met een cliënt even niet zo goed gaat. Ook voelen naasten zich meer begrepen. De FEd speelt hierin dan vaak een ondersteunende rol, kijkt samen met naasten naar hun eigen herstel en wat zij nodig hebben in het omgaan met de kwetsbaarheid van de cliënt/hun dierbare.

In de komende projectperiode wordt samen met ervaringsdeskundigen, cliënten, naasten en woonbegeleiders gewerkt aan de ontwikkeling van een draaiboek voor de implementatie van familie-ervaringsdeskundigheid in de deelnemende organisaties om zo het triadisch werken methodisch vorm te geven en te versterken.

Consortium

Dit project is een samenwerking van zeven partners: Lentis, GGZ Friesland, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Windesheim, Rijksuniversiteit Groningen en Werkplaats Sociaal Domein Noord. In dit consortium is kennis en ervaring vanuit alle essentiële perspectieven voor dit project aanwezig: omtrent inhoud, opleiding en inzet van familie-ervaringsdeskundigheid en cliënt-ervaringsdeskundigheid; omtrent onderzoek naar en ervaringen met werken in de triade en omtrent actieonderzoek. Deze gecombineerde kennis en ervaring van onderzoek en praktijk vergroot de haalbaarheid van dit project.