Persoonlijkheids­stoornis­sen bij ouderen

Ondanks toenemende belangstelling, is er nog steeds een gebrek aan empirisch bewijs rondom de het ontstaan en verloop van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Ook is er onduidelijkheid over diagnostische modellen en behandelmogelijkheden. Er is met name meer onderzoek nodig voor uitvoerbare en effectieve behandelingen voor de groeiende groep oudste ouderen (>75 jaar) met ernstige comorbide cognitieve beperkingen. Dit onderzoek richt zich op het beter leren omgaan en begeleiden van ouderen met een persoonlijkheidsstoornis door de gehele zorgketen. Het onderzoekt of het 'schematherapie model' toepasbaar, uitvoerbaar en valide is bij ouderen en of dit ingezet kan worden als uitgangspunt voor meditatieve therapie. Wanneer zorgprofessionals en andere naast betrokkenen meer kennis en inzicht vergaren over persoonlijkheidsstoornissen, kunnen reflecteren op hun eigen houding en een passende bejegening aanleren, is de verwachting dat de mate van probleemgedrag zal afnemen, het competentieniveau van zorgprofessionals toeneemt en de kwaliteit van leven van cliënten toeneemt.

Vraagstelling

Is het 'schematherapie model' toepasbaar, uitvoerbaar en valide bij gerontopsychiatrische cliënten, kan dit ingezet worden als uitgangspunt voor meditatieve therapie, en zo ja, hoe moet dat en wat levert dit op voor zorgprofessionals en naasten? Op dit moment zijn de voor schematherapie vereiste vragenlijsten nog niet gevalideerd voor ouderen met cognitieve problemen en is het onbekend hoe zorgprofessionals en naasten bejegeningsadviezen op basis van schematherapie bij gerontopsychiatrische cliënten met een persoonlijkheidsstoornis ervaren.

Dit project wil de vragenlijsten gaan valideren voor ouderen met cognitieve problemen en in semi-gestructureerde interviews onder zorgprofessionals en naasten de meerwaarde van de mediatieve behandeling conform het schematherapie model evalueren. Vervolgens zal een mediatief behandelmodel voor ouderen met persoonlijkheidsproblematiek ontwikkeld worden. De behandeling heeft tot doel het probleemgedrag hanteerbaar te maken, en daarnaast mensen te motiveren tot fysieke activiteit, gezondere leefstijl en zelfredzaamheid.

Onderzoeksresultaten

Een effectieve behandeling begint met adequate diagnostiek en indicatiestelling. Dit onderzoek zorgt ervoor dat de vereiste vragenlijsten voor schematherapie valide en betrouwbaar bij ouderen met cognitieve problemen kunnen worden afgenomen. Hiermee kan een passend schemasensitief mediatief benaderingsplan worden opgesteld. Door semi-gestructureerde interviews onder zorgprofessionals en naasten wordt schematherapie als mediatief behandelmodel geëvalueerd. Hierdoor worden mogelijke verbeterpunten ontdekt, die het model kunnen optimaliseren. Uiteindelijk kan dit de behandeling van ouderen met een persoonlijkheidsstoornis én cognitieve beperkingen verbeteren.    

Impact

De zorg voor ouderen met een persoonlijkheidsstoornis wordt vaak als extra belastend ervaren, met emotionele uitputting en ziekteverzuim onder (thuiszorg)medewerkers  en vervroegde opname in het verpleeghuis tot gevolg. Door de veelal gebrouilleerde relaties die ouderen met persoonlijkheidsstoornissen hebben, is er een gebrek aan een adequaat steunsysteem. Eenmaal opgenomen in het verpleeghuis zorgen persoonlijkheidsstoornissen veelal voor probleemgedrag, conflictueuze relaties en hebben ze een negatief effect op de sfeer op de afdeling. Dit onderzoek wil de zorg voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis door de gehele zorgketen, van thuiswonende ouderen tot op de gerontopsychiatrische afdeling in het verpleeghuis, verbeteren. Door het optimaliseren van een (mediatieve) behandeling kan dit onderzoek bijdragen aan:  

• Het verhogen van de kwaliteit van leven van ouderen met een persoonlijkheidsstoornis;
• Het verbeteren van het woon- en leefklimaat op de gerontopsychiatrische verpleeghuisafdeling;
• Het motiveren van ouderen tot het nemen van meer eigen regie, zelfredzaamheid en het aannemen van een gezondheidsbevorderende leefstijl;
• Minder vervroegde opnames in het verpleeghuis;
• Het bespreken van mogelijkheden voor ontslag vanuit het verpleeghuis;
• Lagere zorgkosten d.m.v. minder en/of kortere verpleeghuisopnames;
• Een verhoogd competentiegevoel en minder ziekteverzuim onder zorgprofessionals.