Ruimtelijke Transformaties - Duurzaamheid

Het nastreven van de Sustainable Development Goals (SDG's) heeft veel invloed op het ontwerpen van de gebouwde omgeving. De fossiele energiebronnen hebben verwoestende invloed op het wereldwijde klimaat. Dat vereist vermindering van het energieverbruik, hergebruik van hoogwaardige restenergie en transitie naar hernieuwbare grondstoffen. De huidige industriële en grootschalige voedselproductie heeft gevolgen voor de voedselveiligheid, voedselzekerheid en onze gezondheid. Dit vereist een transitie naar een regionale voedselproductie die in toenemende mate duurzaam en organisch is en in stedelijke omgevingen plaatsvindt. Het gebruik van schaarse grondstoffen zoals nutriënten, fossiele grondstoffen en water leidt tot afvalstromen, die zich lenen voor hergebruik. Het sluiten van deze kringlopen zijn voorwaarden voor een duurzame stedelijke ontwikkeling. Tenslotte leidt een achteruitgang van de natuur door een steeds verdergaande verstedelijking tot een verslechtering van onze gezondheid, verschraling van ecosystemen en daarmee onze leefomgeving. 

Toekomstbestendig

De effecten van deze ontwikkelingen worden steeds zichtbaarder in onze dagelijkse leefomgeving en hebben daarmee impact op de stedenbouwkundige ruimte, de gebouwen en de gebruikers. Ruimtelijke maatregelen die zorgen voor een duurzaam energiesystem, een rijke stedelijke ecologie, een gezonde voedselproductie, en circulaire kringlopen bieden in onderlinge samenhang grote kansen voor het realiseren van toekomstbestendige steden, dorpen en landschappen.

Dit vergt enerzijds een slimme ontwerpbenadering waarin het ontwerp als onderwerp van onderzoek gezien wordt, dat kan inspelen op onzekerheden en veranderingen. Daarmee wordt de aanpasbaarheid van gebieden en hun gebruikers vergroot. Anderzijds vereist dit ook het betrekken van bewoners. Processen van co-design en co-creatie kunnen vormgeven aan het gezamenlijk formuleren van die wenselijke duurzame ruimtelijke toekomst. Het koppelen van het streven naar een duurzame ruimtelijke omgeving in zowel bestaande wijken en nieuw te bouwen gebieden aan het betrekken van bewoners bij de realisering hiervan is een nieuw onderzoeksveld. Dit vraagt innovatieve projecten en werkwijzen. Ontwerpend onderzoek is hiervoor bij uitstek geschikt omdat het in zich heeft beide werelden te verenigen. Het is daarom belangrijk om meer kennis te ontwikkelen om de bottom-up beweging te kunnen faciliteren en te integreren in ruimtelijke ontwerpprocessen. Op basis hiervan zijn de volgende inhoudelijke doelstellingen geformuleerd voor het lectoraat Ruimtelijke Transformaties:

1. Het ontwikkelen van ontwerpgerichte methodieken en projecten, waarin ruimtelijke interventies op bouwkundig en stedenbouwkundig schaalniveau bijdragen aan de ruimtelijke transformatie naar een duurzame toekomst. Deze methodieken zijn gericht op het circulair maken van kringlopen, het benutten van hernieuwbare grondstoffen, het ontwikkelen van een rijke stadsecologie en de productie van gezonde voeding in de stedelijke (woon)omgeving. 
2. Het toepassen van inclusieve werkwijzen die bewoners toerusten met benaderingen, methoden en middelen, zoals co-design en co-creatie, waardoor lokale initiatieven invloed kunnen uitoefenen op de duurzame ruimtelijke kwaliteit van de door hen gewenste (woon)omgeving.